اذاراقی

اَذاراقی [azārāqī]، در کتب طب سنتـی، دانۀ درخت استریکنین که در فارسی کُچوله (برگرفته از نام هندی کوچلا) نـامیـده می‌شود. این دانه‌گرد و پهن، و دارای مادۀ سمی استریکنین است. ضخامت آن به 4 تا 6 میلی‌متر، و قطر آن به 18تا25 میلی‌متر می‌رسد. اذاراقی درختی است از تیرۀ لوگانیاسه و دارای شاخه‌هایی با برگهای متقابل، نوک‌تیز و بیضی شکل. گلهای آن مجتمع، و به رنگ سفید مایل به سبزند و از کنارۀ برگها خارج‌می‌شوند. میوۀ آن سته، گرد، گوشتی، به اندازۀ نارنج و بدون کرک است و معمولاً 15 دانه دارد. رنگ پوست میوه نخست سبز است و پس‌از رسیدن به‌رنگ قرمز درمی‌آید. قسمت گوشتی آن نیز سفید‌رنگ و غیر‌سمی است. ریشۀ این درخت سخت، و پوست آن بسیار تلخ است و در طب سنتی به کار می‌آید. این درخت بومی شنزارها و نواحی خشک هندوستان، سیلان و استرالیاست و در فلور ایران گزارش نشده است.

جنس استریکنوس دارای 150‌گونه درختچه یاگیاهان بالارونده با اعضای چوبی است که بیشتر در نواحی گرمسیر آسیا، آمریکا و افریقا پراکنده‌اند. بسیاری از آنها سمی، و برخی نیز دارای میوه‌های خوراکی‌اند. گونه‌های استریکنوس توکسیفِرا و استریکنوس کوراره برای تهیۀ مادۀ سمی کورار به کار می‌روند. گونه‌های نُواوُمیکا و ایگناتی مهم‌ترین منبع تهیۀ آلکالوئیدها مانند استریکنین هستند؛ و گونه‌های مِلانوکارپا و کوکولوئیدِس به عنوان تب‌بر و تقویت‌کنندۀ قلب، مصرف گستردۀ دارویی دارند.

علی رضایی نژاد