آریستوکسنس

آریسْتوکْسِنُس [ārīstoksenos] (اش‌ اواخر سدۀ 4ق‌م)، فیلسوف مشائی یونانی و نخستین مرجع موثق در زمینۀ نظریۀ موسیقی در جهان باستان.
آریستوکسنس در تارِنتوم (تارانْتوی امروز) در جنوب ایتالیا زاده شد و در آتن نزد ارسطو و تِئوفراستُس (371 یا 370 – 288 یا 287ق‌م) به تحصیل پرداخت. او گذشته از موسیقی به اخلاق نیز علاقه‌مند بود و آثار بسیار تألیف کرد، اما بیشتر آنها ناپدید شده است. جز رساله‌های مربوط به موسیقی، بخشهایی از تحریر مجدد اخلاق فیثاغورسی قدیم، و نیز زندگینامۀ فیثاغورس، ارخوطس (آرخوتاس)، سقراط و افلاطون از او باقی است.
نظریۀ او در این باب که ارتباط روح با جسم مانند ارتباط هارمونی با اجزاء ساز است، ظاهراً مبتنی بر دیدگاه فیثاغورسیان متقدم است.
آریستوکسنس درنظریۀ موسیقی بر آن بود که دربارۀ نتهای گام موسیقی، باید نه بر اساس نسبتهای ریاضی، بلکه با گوش حکم کرد. رسالات بر جا مانده از او دربارۀ موسیقی شامل بخشهایی از اثر او به نام «عناصر علم اصوات موسیقی» و «عناصر ریتم» در دست است. بخشهایی از کارهای دیگر او توسط وِرلی در آریستوکسنس، بخش دوم کتاب «مکتب ارسطو، متن و شرح» (1945م) آمده است. (112)