افسوسیان، رساله پولس به

افسوسیان، رسالۀ پولس به \resāle-ye pūlos be efesūsiyān\، نامه‌ای منسوب به پولس رسول، دهمین کتاب از مجموعۀ عهد جدید و بخشی از کتاب مقدس که صرفاً به مسیحیان تعلق دارد. بنابر سنت، این رساله در حدود 60 م نوشته شده است، ولی بعضی از دانشمندان زمانی دیرتر را برای آن در نظر می‌گیرند و تا سال 92 یا 95 م را نیز پیشنهاد می‌کنند.
این رساله مشابهتهای بسیار با نامۀ پولس به کولسیان دارد و ازاین‌روی به نظر می‌رسد که مؤلف آن، نامۀ مزبور را پیش چشم داشته است. این رساله با حمد طولانی خداوند آغاز می‌شود که قصد ازلی خود را اکنون در مسیح (ع) متحقق نموده است و همۀ آدمیان و همه‌چیز را در پیکرۀ خویش (کلیسا) وحدت بخشیده است. سپس، با دعا برای حفظ وحدت و ترغیب آن، پیشرفت آگاهی، عشق و اخلاق مسیحی و همچنین استقامت در نبرد با نیروهای شیطانی ادامه می‌یابد. بخش دوم این اثر اساساً متوجه بیان ماهیت و نقش کلیسا ست که مؤلف آن را پیکرۀ مسیح (ع) می‌خواند و ابزار خداوند است برای تحقق هدف اصلی خود، که همانا برقراری اتحاد در جهانی ناهماهنگ و نامتحد است. رساله به افسوسیان بر آن است که دشمنی بین یهود و غیریهود در موجودیتی تازه‌شکل‌گرفته به نام کلیسا از میان خواهد رفت و انسانیت نوینی به وجود می‌آید که جلال الٰهی را در جهان به جلوه درخواهد آورد. در این اثر، مسیحیان و یهودیان همه «اعضای خانوادۀ خداوند» هستند.
شاید بتوان گفت که نویسندۀ رساله به افسوسیان بهتر از هر نویسندۀ دیگر عهد جدید توانسته است به‌نحو جامع، تفویض قدرت از جانب الٰهیت به کلیسا و مأموریت جهانی آن را توضیح دهد. مؤلف به خوانندگان خود سفارش می‌کند که تجسم‌بخش زندگی مسیحی باشند، و خود را با «سپر ایمان»، «خودِ رستگاری»، و «شمشیر روح‌القدس که کلمۀ خدا ست»، مسلح کنند تا بتوانند در برابر خدعه‌های شیطان ایستادگی کنند. بر این اساس، رساله از مسیحیان می‌خواهد که چون سربازی در جهت خداوند قرار بگیرند. همچنین، باید گفت که اصطلاحات و اندیشه‌های مطرح‌شده در این نامه، بعضی قرابتها به آیین گنوسیسی را نشان می‌دهند. به‌علاوه، انعکاسهایی از رویکردهای فرقۀ یهودی مندرج در طومارهای بحرالمیت را در آن می‌توان مشاهده کرد.
بنابر سنت، و بنابر اشاره‌ای که در خود رساله شده است، پولس این اثر را در زندانی در رم نوشته است. اما از پایان سدۀ 18 م، در مورد مصنف این رساله بحثی در جریان بوده است. هنوز بسیاری آن را مستقیماً به پولس نسبت می‌دهند، ولی کثیری از دانشمندان هم آن را اثر یکی از شاگردان وی می‌دانند. علت اینکه این دسته از علما انتساب نامۀ مزبور به پولس را نمی‌پذیرند، اختلافات موجود در خصوصیات زبانی و فکری است. از نظر اینان، نام مؤلف آن مجهول است، اما وی را یکی از پیروان یا شاگردان پولس در نظر می‌گیرند که کوشید پیام استاد را برای زمان خودش بازنویسی کند.
مورد دیگر تشکیک، مخاطب واقعی این رساله است. بنابر سنت، پولس هم‌زمان با نوشتن رساله به فیلمون و کولسیان، نامۀ سومی را هم به کلیسای شهر افسوس نوشت. اما علما غالباً توافق دارند بر اینکه تسمیۀ رساله به «افسوسیان» نادرست است و قدیم‌ترین دست‌نوشته‌ها نام هیچ شهری را نبرده‌اند؛ ازسوی‌دیگر، لحن رسالۀ پولس به افسوسیان عمومی و غیر شخصی است. بنابراین، علمای معاصر حدس می‌زنند که این نامه به همۀ مسیحیان ساکن در منطقه‌ای از آسیا نوشته شده است که تحت تسلط روم بود، و ممکن است واژۀ «افسوس» در ابتدای رساله به آن الحاق شده باشد، به این دلیل ساده که این شهر در منطقۀ مزبور مرکزیت داشته است. حتى گفته شده است که مخاطب نامه کل مسیحیان بوده‌اند.
گفتنی است که در خود رساله، در دو جا، به‌صراحت نویسندۀ نامه پولس نامیده شده است؛ ازسوی‌دیگر، در پایان رساله آمده است که مؤلف آن توخیکس را همچون رسول به نزد مخاطبان نامه خواهد فرستاد تا آنان را بیاگاهاند و تسلی‌بخش ایشان باشد، و او همان کسی است که پولس در بعضی رساله‌های دیگر خود نیز از وی نام برده است. بنابر این موارد، به ‌نظر می‌رسد که باید انتساب «رساله» را به پولس صحیح انگاشت، و خطاب آن به افسوسیان نیز شاید پذیرفتنی باشد.

مآخذ

کتاب مقدس؛
نیز:

Americana, 2006;
Britannica, 2008;
Columbia, 6th edition;
Encarta, 2009;
Encyclopedia International, New York, 1974;
Funk and Wagnalls New Encyclopedia, ed. W. H. Hendelson, New York, 1972.
بخش ادیان، اساطیر و عرفان