آریستارخس سامسی

آریسْتـارْخُسِ ‌سامُسی [ārīstārxos-e sāmosī] (310-230ق‌م)، ستاره‌شناس یونانی و نخستین کسی که اعتقاد داشت زمین می‌چرخد و به دور خورشید می‌گردد. از این رو، کلِئانتِس رواقی بر آن شد که او باید به سبب اهانت به مقدسات محاکمه شود.
اندیشه‌های پیشرفتۀ آریستارخس دربارۀ حرکت زمین از طریق آثار ارشمیدس و پلوتارک شناخته شده است. تنها نسخۀ بازماندۀ آثار وی بررسی کوتاهی است با عنوان «دربارۀ اندازه‌ها و فواصل خورشید و ماه». مقادیری که وی با استفاده از هندسه به دست آورد، به سبب رصدهای نادرست دقیق نیستند.
آریستارخس محاسبۀ ‌دقیق‌تری از طول سال خورشیدی به دست داد. یکی از حفره‌های ماه به افتخار وی نام‌گذاری شده است؛ در مرکز این حفره قله‌ای وجود دارد که درخشان‌ترین بخش کرۀ ماه است. (109)