اسمر

اَسمَر \ asmar\ ، عبدالسلام بـن سلیـم فیتـوری (880-981ق/ 1475-1574م)، از صوفیان وابسته به طریقۀ عَروسیه در طرابلس غرب. وی به حلقۀ مریدان شیخ عبدالواحد دوکالی، از مشایخ سلسلۀ عروسیه، پیوست و هفت سال از محضر او بهره برد (برمونی، 92-93؛ ازهری، 201؛ سالم، 17).
عبدالسلام نخست از مجالس سماع و آواز صوفیه کناره می‌گرفت، اما بعدها چنان به دف و سماع پرداخت که در این زمینه شهرت یافت و بر اثر رفتار نامتعارفش، خشم و دشمنی علما را نسبت به خود برانگیخت (برمونی، 101)؛ پس به سفر پرداخت و در اواخر زندگی، به زلیطن بازگشت و به ارشاد، وعظ، تربیت مریدان و نیز تألیف مشغول شد (همو، 112؛ سالم، 18- 19). او سرانجام در زادگاه خود درگذشت و در همان‌جا به خاک سپرده شد (همو، 19؛ برمونی، 226-227).
اسمر تغییراتی در طریقۀ عروسیه پدید آورد و پاره‌ای از عقاید و شیوه‌های سیر و سلوک این طریقه را به‌صورت تازه‌ای عرضه کرد.
شهرت و اهمیت مقام عبدالسلام اسمر سبب شده است که طریقۀ عروسیه به سلامیه نیز معروف شود. در عصر حاضر نیز در بیشتر کشورهای شمال آفریقا، به‌ویژه تونس، این دو نام مترادف هم به کار می‌روند (رزقی، 130؛ تریمینگام، 87).
از عبدالسلام آثاری چون الانوار السنیة فی اسانید الطریقة العروسیة، سفینة البحور (دربردارندۀ اشعاری از عبدالسلام)، العظمة فی التحدث بالنعمة و جز آنها باقی مانده است.

مآخذ

ازهری، محمد بشیر ظافر، الیواقیت الثمینة، قاهره، 1324ق؛
برمونی، کریم‌الدین، روضة الازهار و منیة السادات الابرار، تنقیح محمد بن محمد مخلوف، المکتبة الثقافیة، بیروت، بی‌تا؛
رزقی، صادق، الاغانی التونسیة، تونس، 1967م؛
سالم بن حموده، «الشیخ عبدالسلام الاسمر»، المسلم، 1383ق/ 1963م، س 13، شم‌ 8؛
نیز:

Trimingham, J. S., The Sufi Orders in Islam, London etc., 1971.
محمدجواد شمس (دبا)