اسلواکی، زبان

اِسلُواکی، زبانِ \ zabān-e [e]slovaki\ (در اسلواکی: اِسلوِنچینا)، زبان رسمی کشور اسلواکی(ه‌ م) که به شاخۀ اسلاوی غربـی از گروه زبانهای اسلاوی (نک‌ : ه‌ د، اسلاوی، زبانهایِ)، از خانوادۀ زبانهای هندو‌اروپایی تعلق دارد. زبان اسلواکی با زبانهای چکی و لهستانی، و گویشهای سُربیِ شرق آلمان خویشاوندی نزدیک دارد. این زبان با الفبای لاتین نوشته می‌شود.
اگرچه آثاری از زبان اسلواکی را می‌توان در اسنادی به زبان لاتین از سده‌های 11 تا 15م، و اسنادی به زبان چکی از سده‌های 14 تا 16م یافت، نخستین کوششهای شناخته‌شده برای افزایش کاربرد اسلواکیِ مکتوب، در سده‌های 17 و 18م، یعنی زمانی صورت گرفت که کاتولیکهای مستقر در دانشگاه ترناوا کوشیدند در سرودها و دیگر کتابهای کلیسایی از این زبان استفاده کنند. اما این زبان به‌منزلۀ زبان ادبی پذیرفته نشد، تا اینکه گروهی به رهبری لیودُویت اشتورِ پرُتستان‌مذهب (1815-1856م) به نوشتن گویشهای اصلی زبان اسلواکی همت گماشتند. زبان این نوشته‌ها با جرح و تعدیلهایی که مارتین هاتّالا در کتاب دستور زبان خویش (1852م) در آن داد، به سرعت پذیرفته شد و به صورت زبان اسلواکی معیار درآمد.
سه گروه گویشی عمده در زبان اسلواکی وجود دارند: شرقی، مرکزی و غربی. نزدیکی گویشهای شرقی و غربی با یکدیگر بیشتر از نزدیکی آنها با گویشهای مرکزی است و گویشهای مرکزی بیشتر با زبانهای اسلاوی جنوبی وجوه مشترک دارند. گویشهای شرقی وجوه تشابهی با زبان لهستانی دارند، از جمله اینکه واکه‌های (مصوّتهای) بلند ندارند. اما گویشهای غربی اسلواکی به گویشهای مُراویاییِ زبان چکی می‌گرایند. از آنجا که میان این گویشها مرزهای زبانی مشخصی وجود ندارند، تقریباً ــ به‌جز شرقی‌ترین گویشهای اسلواکی و گویش چکیِ بوهمیایی ــ دیگر گویشهای اسلواکی و چکی برای همۀ گویشوران این دو زبان، قابل درک‌اند.
در حالی که زبان چکی از سدۀ 14م دستخوش تغییرات ژرف شده، زبان اسلواکی به طور کلی محافظه‌کارتر بوده، و هجاهای بلند l و r ، و مجموعه‌ای از واکه‌های مرکب را حفظ کرده است. در زبان اسلواکی صدای صفیریِ خاص ř (با تلفظی نزدیک به «رژ») که در چکی وجود دارد، پدید نیامده است. در زبان اسلواکی، تکیه بر هجاهای نخست واژه قرار می‌گیرد. اسم در این زبان دارای سه جنس مذکر، مؤنث و خنثى، و شش حالت (نهادی، اضافی، برایی، رایی، بایی و دری) است.

مآخذ

EB, 2010;
ME, 2008.
بخش زبان‌شناسی