اسلر

اُسلِر \ osler\ ، سِر ویلیام (1849- 1919م/ 1265- 1338ق)، پزشک کانادایی. او در کانادا، ایالات متحده و بریتانیا به تدریس و کار پزشکی پرداخت و کتاب «اصول و روش کار پزشکی» (1892م) او از کتابهای درسی این رشته بود. اسلر در دگرگون کردن سازمان و برنامۀ دروس آموزش پزشکی، با تأکید بر اهمیت تجربۀ بالینی، نقشی برجسته داشت و آموزش پزشکی را به درون بخشهای بیمارستان برد. در 1911م به او لقب سِر داده شد.
اسلر در ایالت اُنتاریو زاده شد. او کوچک‌ترین فرزند کشیشی بود که برای تبلیغ مذهب اَنگلیکَن به کانادا آمده بود. ویلیام که شیفتۀ تاریخ طبیعی بود، تحصیل علوم انسانی را در ترینیتی کالج رها کرد و در 1868م وارد آموزشگاه پزشکی تورنتو شد. سپس به دانشگاه مک‌گیل رفت و پس از اینکه در رشتۀ پزشکی از این دانشگاه فارغ‌التحصیل شد، مانند بسیاری از پزشکان دیگر، به بازدید از مراکز پزشکی اروپا پرداخت.
اسلر در 1873م نشان داد که اجسام ناشناختۀ خون، که بعداً پِلاکِتهای خون نامیده شدند، در حقیقت، نوع سوم اجسام کوچک یا کُرپوسِلهای خون‌اند. این اجسام پیش‌تر نیز مشاهده شده بودند، ولی پیش از اسلر، کسی آنها را به‌شکل کامل بررسی نکرده بود. به این ترتیب، دورۀ سفرها و پژوهشهای اسلر که خودش آن را «خانه‌تکانی مغزی» نامید، او را در اروپا نیز همانند آمریکا به شهرت رساند.
اسلر پس از بازگشت به کانادا، به کار پزشکی در شهر داندِس، و اندکی بعد به تدریس پزشکی در مک‌گیل پرداخت و در 1875م استاد آن دانشگاه شد. او در 1878م در بیمارستان عمومی مونرِئال مشغول کار پزشکی شد. پژوهشهای او بیشتر در اتاق کالبد‌شکافی صورت می‌گرفت. اسلر در 1884م برای تصدی کرسی پزشکی بالینی در دانشگاه فیلادلفیا دعوت، و در آنجا از اعضای بنیادگذار انجمن پزشکان آمریکا شد.
در 1888م از اسلر درخواست شد تا نخستین استاد پزشکی در دانشگاه نوبنیاد جانز ها‌پکینز در بالتیمور شود. او در آنجا به‌همراه ویلیام هِنری وِلچ، رئیس بخش آسیب‌شناسی، هاوارد اَتوود کِلی، رئیس بخش بیماریهای زنان و زایمان، و ویلیام اِستیوارت هالستِد، رئیس بخش جراحی، سازمان و برنامۀ درسی آموزش بالینی پزشکی را دگرگون کرد و دانشکدۀ پزشکی جانز هاپکینز را به مشهورترین دانشکدۀ پزشکی جهان مبدل ساخت. در آنجا دانشجویان بیماران را در بخشها معاینه می‌کردند و نتیجه را به رئیس بخش گزارش می‌دادند؛ همچنین تشویق می‌شدند تا در کار خود از آزمایشگاه نیز کمک بگیرند؛ سپس متخصصانْ دانش خود را در جلسات آموزش همگانی در اختیار بیماران و دانشجویان می‌گذاشتند. به این ترتیب، الگویی برای آموزش بالینی پدید آمد که در سرتاسر ایالات متحده گسترش یافت.
کتاب «اصول و روش کار پزشکی» اسلر که آن را در سالهای نخست تدریس در دانشگاه جانز هاپکینز نگاشت، روان، جامع و علمی بود و به‌سرعت تبدیل به کتاب درسی روز برای همگان شد. چاپ این کتابْ بنیاد راکِفِلِر را به پژوهشهای پزشکی علاقه‌مند‌کرد و مؤسسۀ پژوهشهای پزشکی راکفلر در نیویورک بنیاد گذارده شد.
در 1904م از اسلر دعوت شد تا کرسی سلطنتی پزشکی را در دانشگاه آکسفرد به دست گیرد. او در آکسفرد سرپرست کتابخانۀ بادلیِن نیز شد و در 1898م به عضویت انجمن سلطنتی لندن درآمد.
در واژگان پزشکی، نام ویلیام اسلر در گرههای اسلر (ورمهای سرخ‌رنگ و دردناک دست که مشخصۀ برخی از عفونتهای قلبی است)، اختلالی خونی به نام بیماری اسلر ـ واکِز و بیماری اسلرـ راندوـ وِبِر (اختلالی ارثی که با خون‌ریزیهای پیاپی بینی، رگهای پوست و غشاهای مخاطی مشخص می‌شود) جاویدان شده است. اسلر بر اثر ذات‌الریه در آکسفرد درگذشت. آرامگاه او در کتابخانۀ اسلر در دانشگاه مک‌گیل قرار دارد.

مآخذ

CE, 6th edition;
EA, 2006;
EB, 1986;
ME, 2009.
بخش علوم پزشکی