آسکومیستها

آسکومیسِتها \ āskomiset-hā\ ، نیز آسکومیکوتا، قارچهای کیسه‌ای، رده‌ای بزرگ و مهم از سلسلۀ قارچها. ویژگـی قارچهـای این رده داشتن ساختـاری کیسه‌مانند ــ به نام آسک ــ است کـه در مرحلۀ جنسی، 4 تا 8 عدد آسکوسپور (هاگِ آسک) درون خود دارد. قارچهای کیسه‌ای بر پایۀ منفرد بودن آسک یا شیوۀ تولید آن، و نیز بر اساس روش تخلیۀ آسکوسپورها، به دو زیرگروه تقسیم می‌شوند. بسیاری از آسکومیستها برای گیاهان، و برخی نیز برای جانوران، بیماری‌زا هستند؛ شمار اندکی از آنها قارچهای خوراکی‌اند، و بسیاری نیز روی مواد آلی بی‌جان زندگی می‌کنند.
بزرگ‌ترین و فراوان‌ترین آسکومیستها عبارت‌اند از قارچهای خوراکی جنس (سَردۀ) مُرکِلا و قارچهای دُنبَلان از دیگر قارچهای مهم این رده می‌توان بسیاری از قارچهای بیماری‌زای گیاهی، همچون قارچ عامل بیماری سفیدک سطحی انگور (اونکینولا نِکاتور) و قارچ عامل بیماری لکۀ سیاه سیب (وِنتوریا اینِکوالیس) را نام برد.

شاید مفیدترین و ضروری‌ترین قارچها برای انسان گونه‌ای از آسکومیستها، یعنی مُخمر معمولی باشد که واریِته‌های گوناگون آن کاربردهای مهمی دارند، ازجمله سبب ورآمدن خمیر نانوایی می‌شوند، و از آنها برای تخمیر جو و دیگر غلات، به‌منظور تهیۀ آبجو و دیگر نوشیدنیهای الکلی، استفاده می‌شود. یکی از این واریته‌ها، به نام اِلیپسوئیدِئوس، نیز با تخمیر آب انگور، آن را تبدیل به شراب می‌کند. قارچهای جنس نِئوروسپورا، ازجمله گونه‌ای کپک نان، در پژوهشهای ژنتیکی و زیست ـ شیمیایی کاربرد بسیار دارند. جنس کلاویکِپس نیز در برگیرندۀ گونۀ کلاویکپس پورپورِئاست که عامل بیماری اِرگوتِ چاودار و بیماری اِرگوتیسم در انسان و جانوران اهلی است (نک‌ : ه‌ د، اِرگوت).

مآخذ

CE, 6th edition (under «Ascomycota»);
EA, 2006;
EB, 2010 (under «Ascomycota»).
بخش علوم زیستی