آرتین

آرْتین [ārtīn]، اِمیل(1898-1962م/1276-1341ش)،ریاضی ـ‌ دان اتریشی ـ آلمانی که در زمینۀ نظریۀ میدان رده، به ویژه قانون عمومی تقابل به پیشرفتهای مهمی نایل شد.
آرتین پس از یک سال کار در دانشگاه گوتینگن در 1923م به گروه آموزشی دانشگاه هامبورگ پیوست؛ در 1937م به ایالات متحده مهاجرت کرد و در دانشگاههای نتردام (1937-1938م)، ایندیانا (1938-1946م) و پرینستِن (1946- 1958م) به تدریس پرداخت. او در 1958م به دانشگاه هامبورگ بازگشت.
نخستین کار آرتین در زمینۀ نظریۀ تحلیلی و حسابی میدانهای عددی درجۀدوم بود. او در 1926م در زمینۀ جبر مجرد پیشرفتهای چشم‌گیری کرد و سال بعد نظریۀ میدانهای صوری ـ حقیقی را برای حل مسئلۀ تابعهای معیّن هیلبرت به کار برد؛ در 1927م نیز در عددهای اَبَرمختلط، و عمدتاً در بسط نظریۀ جبر حلقه‌های شرکت‌پذیر پیشرفتهای مهمی کرد. در 1944م حلقه‌های دارای حداقل شروط برای ایدئالهای راست را کشف کرد که اینک به حلقه‌های آرتین موسوم است. او برای حساب جبرهای نیم ساده، شالودۀ جدیدی پدید آورد و آن را به میدان اعداد گویا گسترش داد.

نظریۀ بافتهای او که آن را در 1925م عرضه کرد، دست آورد مهمی در زمینۀ مطالعۀ گرهها در فضای سه‌بُعدی بود. از جمله آثار او می‌توان «جبر هندسی» (1957م) و «نظریۀ میدان رده» (1961م) با همکاری جان تِیت را نام برد. اغلب مقاله‌های فنی وی در «مجموعه مقالات آرتین» (1965م) چاپ شده است. (100)