ارتیگائو

اُرْتیگائو [ortīgāʾo]، ژوزه دوارْته رامالیو (1836-1915م/ 1252-1333ق)، مقاله‌نویس و روزنامه‌نگار پرتغالی که به سبب قدرت بیان و مهارتش در نثر پرتغالی و همچنین عشق و علاقه‌اش به سرزمین بومی خود اشتهار دارد.

وی در 19 سالگی کار خود را با تدریس زبان فرانسوی و مقاله‌نویسی در نشریۀ ژورنال دو پورتو آغاز کرد. در 1868م به منظور تصدی مسئولیتی در فرهنگستان علوم عازم لیسبُن شد. در آنجا با پشتکار وجدیت تمام همکاری با جراید پرتغالی را ادامه داد و با نویسندگان و روشنفکران پیشروی چون آنتِرو دِکِنْتال، اُلیوِئیرا مارتینْش، اِسا دِ کِئیرُش و دیگران آشنا شد. در1871م او و دوست دیرینه‌اش کئیرش مجلۀ طنزآلود آس فارپاس (نیزه‌ها) را پایه‌ریزی کردند. بعد از عزیمت کئیرش به خارج از کشور در اواخر سال 1872م، ارتیگائو ادارۀ مجله را به دست گرفت و تا 1888م به تنهایی به کار ادامه داد. در زمان مدیریت او مطالب طنز‌آمیز مجله به تدریج کمتر شد و به موضوعات ادبی و آموزنده و انتشار اصول عقاید انسان‌دوستی، رئالیسم و فلسفۀ پوزیتیویسم توجه بیشتری مبذول گردید.
اثر مهم و برجستۀ او، هلند در 1885م منتشر شد. وی در این کتاب شیوۀ زندگی و دست‌آوردهای مردم هلند را ستایش، و آنها را به عنوان الگوی مناسب برای مردم پرتغال تأیید می‌کند. با گذشت زمان، دید سیاسی ارتیگائو محافظه‌کارانه‌تر شد. او با انقلاب 1910م که سلطنت را واژگون و رژیم جمهوری را جای‌گزین آن کرد، به مخالفت برخاست و به عنوان اعتراض، از مقامهای خود در کتابخانۀ سلطنتی آژودا و فرهنگستان علوم استعفا کرد. مجموعۀ کارهای او بین سالهای 1943 و 1949م در 39 جلد به چاپ رسید. (116)