آرتیگاس

آرْتیگاس [ārtīgās]، خوسه خِرْواسیو(1764-1850م/1177-1266ق)، سپاهی و رهبر انقلابی که او را پدر استقلال اوروگوئه می‌دانند، اگرچه تا چندین سال پس از تبعید وی، این هدف تحقق نیافت.

آرتیگاس در جوانی در ناحیۀ بانْدا اُریِنتال در اوروگوئۀ امروزی گاوچران بود. او در 1797م وارد نیروهای نظامی اسپانیا شد که در آن هنگام درگیر برانداختن راهزنان بودند و چند سال بعد (1810م) به خدمت شورای نظامی بوئنوس آیرس درآمد که جنبش استقلال‌طلبانه‌ای را بر ضد اسپانیا رهبری می‌کرد. او پس از پیروزی درخشانی در لاس پیِدْراس، مدتی مونتِویدئو و پادگان اسپانیایی آن را محاصره کرد. آرتیگاس پیش چشم نیروهای برترِ پرتغالی (که به دعوت اسپانیاییها از برزیل آمده بودند) حدود 16 هزار نفر را از باندا ارینتال به طرز شگفت‌انگیزی به قلمرو آرژانتین هدایت کرد.
آرتیگاس سپس به‌رغم تلاشهای بوئنوس آیرس برای اعمال سلطۀ مرکزی بر ناحیۀ ریو دِ لا پلاتا، قهرمان دفاع از نظام فدرالی شد. این مبارزه در 1814م به صورت جنگ داخلی درآمد. در آغاز آرتیگاس بر ناحیه‌ای با مساحتی بیش از 900 هزار کمـ2 فرمان می‌راند که امروزه شامل اوروگوئه و بخش مرکزی آرژانتین است، ولی حکومت او به علت پافشاری‌اش بر دولت غیرمتمرکز تضعیف شد و سرانجام با حملۀ پرتغالیها که او 3 سال در برابرشان پایداری کرد، درهم شکست.
آرتیگاس از 1820م در پاراگوئه به حال تبعید زندگی کرد تا سرانجام در 27 اوت 1828 سرزمین مادری‌اش، اوروگوئه به استقلال رسید. (100)