ارم، نیکل

اُرِم [orem]، نیکُل د‘ (1325-1382م/ 725-784ق)، اسقف کاتولیک فرانسوی، عالم مشایی و اقتصاددانی که‌آثارش از مبانی پیشرفت در ریاضیات و علوم، و نثر زبان فرانسوی،به‌ویژه واژگان علمی آن به‌شمار می‌رود.
ارم پس از تحصیل الاهیات در پاریس، از 1348 تا 1356م خزانه‌دار، و سپس تا هنگام استعفایش در 1361م رئیس کُلِژ دو ناوار در دانشگاه‌پاریس بود. او کشیش کلیسای‌جامع و رئیس کشیشان شهر روان فرانسه شد و در 1363م در شب میلاد مسیح درحضور پاپ اوربانوس پنجم موعظه کرد.
ارم در 1370م کشیش مخصوص شارل پنجم، شاه فرانسه شد و شاه بر مبنای نظریه‌های او در زمینۀ قانونی بودن دریافت و تداوم وصول مالیات و لزوم وجود مسکوکات دولتی، در امور مالی تغییرات مهمی پدید آورد. در نظر ارم سکه فلز گرانبهایی است با وزن معین که عیار آن به وسیلۀ مقام ضرب‌کننده تضمین شده است. به اعتقاد او، سکه متعلق به جامعه است، نه شهریار؛ و او حق ندارد وزن یا عیار متعارف آن را تغییر دهد. به‌علاوه، با اینکه اعتبارات و برات در سدۀ 14م/ 8ق کاربرد عمومی داشتند، هیچ‌یک در سیاست اقتصادی او منظور نشده بودند.
شارل به کتب و دانشورانی که به حال حکومت مفید باشند، سخت توجه داشت و به این سبب، از ارم خواست (ح 1375م) تا آثار ارسطو را برای او ترجمه‌کند. ترجمه‌های ارم از متون لاتینی اخلاق، سیاست و تدبیرمنزل ارسطو برای پیشرفت زبان فرانسوی دستاورد‌ مهمی بود. او در1377م به‌اسقفی لیزیو انتخاب شد و در 1378م مراسم ارتسام او صورت پذیرفت.
ارم یکی از کسانی بود که در ریاضیات شالودۀ مباحثی را نهادند که بعدها به ابداع هندسۀ تحلیلی منجر شد. احتمالاً برابری منطقی میان جدول‌بندی و ترسیم نمودار، یا به عبارت دیگر، ترسیم نموداری برای بیان مقدار متغیری که میزان آن بستگی به متغیر دیگری دارد، از کشفیات او ست. شالودۀ نظری نظام‌یافتۀ این امکان بعدها در آثار دکارت تکمیل شد.
ارم در زمینۀ علوم، با اثبات هندسی فرضیۀ مِرتِن موجب پیشرفت مهمی در علم سینِماتیک (اصول و قانونهای حرکت) شد، یعنی مسافتی که جسم در مدتی معین با شتاب ثابت بپیماید، مساوی است با مسافتی که با سرعت یکنواختی برابر با سرعت آن درنیمۀ آن مدت طی می‌کند.
«رساله در باب کره» و «کتاب در باب آسمان و جهان» مبین آراءبدیع ارم درزمینه‌های‌علمی‌است. او«کتاب‌درباب غیب‌گویی» را بر ضد جادوگران و طالع‌بینان نوشت و با بیان امکان وجود جهانهای متعدد، با ارسطو و به‌ویژه نظریۀ او در کتاب «دربارۀ آسمان» که می‌گوید: زمین ثابت است و افلاک به گرد آن می‌گردند، به مخالفت پرداخت. نظریۀ او در باب گردش زمین مقدم بر کپرنیک است. رسالۀ مشهور او «در باب مسکوکات» (1360م) که اول‌بار در 1484م چاپ، و بارها در سدۀ 17م تجدید چاپ شد، در مخالفت با کاستن از عیار سکه‌ها ست. ارم را به سبب همین کارش بزرگ‌ترین اقتصاددان سده‌های میانه دانسته‌اند. (100)