اسفراینی، ابوالمظفر

اسفراینی \ esfarāyeni\ ، ابوالمظفر عمادالدین شَهفور (شاهفور) بن طاهر (د 471ق/ 1078م)، فقیه، اصولی، مفسر و متکلم. وی مدتی طولانی در طوس اقامت گزید و در آنجا مردمان بسیاری از او بهره بردند (داوودی، 212). اسفراینی در فقه، شافعی، و در علم کلام، اشعری‌مذهب بود. دو اثر از اسفراینی بر جای مانده است:
1. التبصیر فی الدین و تمییز الفرقة الناجیة عن الفرق الهالکین، در 15 باب. اسفراینی در این کتاب، فرقه‌های غیر اهل سنت را سخت نکوهش می‌کند و بر آن است تا یگانگی آراء محدثان و فقهای اهل سنت را چون شافعی، ابوحنیفه، مالک، اوزاعی، داوود اصفهانی، زهری، لیث بن سعد و حتى احمد بن حنبل، که اختلافهای بسیاری در عقاید و آراء وی با دیگر مذاهب اهل سنت وجود دارد، به اثبات رساند (ص 164-166).
2. تاج التراجم فی تفسیر القرآن للاعاجم. این کتاب از تفسیرهای مهم به فارسی است که از حیث تاریخ ترجمه‌های فارسی قرآن نیز اهمیتی ویژه دارد و نسخه‌های خطی آن در کتابخانه‌های ایران و دیگر کشورها متعدد است (مثلاً نک‌ : سنا، 169؛ استوری، 1190). بخشی از این کتاب در 1375ش در تهران به چاپ رسیده است.

مآخذ

اسفراینی، ابوالمظفر، التبصیر فی الدین، به‌کوشش محمد زاهد کوثری، قاهره، 1374ق/ 1955م؛
داوودی، محمد بن علی، طبقات المفسرین، به‌کوشش علی محمد عمر، قاهره، 1392ق/ 1972م، ج 1؛
سنا، خطی، ج 1؛
نیز:

Story, PL, vol. I(2).
علی‌اکبر ضیایی (دبا)