اسعد افندی

اسعد افندی \ asˀad-afandi\ ، احمد (1153-1230ق/ 1740-1814م)، شیخ‌الاسلام عثمانی در زمان سلطنت سلیم سوم و محمود دوم. پدرش، محمدصالح، نیز شیخ‌الاسلام بود (رفعت افندی، 119) و به‌همین‌سبب به صالح‌زاده (صالح‌زاده قاضی) شهرت یافت («دانشنامۀ ترک...»، ذیل «اسعد افندی»).
احمد پس از تحصیلات، نخست به تدریس پرداخت و سپس قاضی اِزمیر شد؛ آنگاه به قضای مکه (ثریا، 336) منصوب، و سپس به ترتیب، قاضی عسکر استانبول (واصف، 394)، آناتولی و روم ایلی شد (رفعت افندی، همان‌جا؛ علمیه سالنامه‌سی، 569). در 1218ق به جای عمر خلوصی به شیخ‌الاسلامی عثمانی رسید (همان‌جاها؛ جودت، 215؛ کارال، 97) و بیش از 3 سال در این مسند بود تا پس از قتل سلطان سلیم در شورش ینی‌چریها، از مقام خود برکنار شد (رفعت افندی، همان‌جا). او در 1223ق، در زمان سلطنت محمود دوم، بار دیگر به شیخ‌الاسلامی رسید و سرانجام در استانبول درگذشت (رفعت افندی، 120؛ ثریا، همان‌جا).
اسعد افندی در دورۀ اصلاحات سلیم سوم، که در تاریخ عثمانی به «نظام جدید» معروف است، فتوایی مبنی بر مشروعیت این اصلاحات صادر کرد (رفعت افندی، 119-120؛ ثریا، همان‌جا).

مآخذ

ثریا، محمد، سجل عثمانی (تذکرۀ مشاهیر عثمانیه)، استانبول، 1308ق؛
جودت، احمد، تاریخ جودت، استانبول، 1309ق، ج 7؛
رفعت افندی، دوحة المشایخ، چ سنگی، استانبول، بی‌تا؛
علمیه سالنامه‌سی، استانبول، 1334ق؛
نیز:

Karal, E. Z., Osmanli Tarihi, Ankara, 1983, vol. V;
Türk Ansiklopedisi, Ankara, 1968-1984;
Vâsif Efendi, A., Mehâsinü'l-âsâr ve Hakāikü'l-ahbâr, Istanbul, 1978.
علی‌اکبر دیانت (دبا)