ابن ابی الربیع ابوعبدالله

اِبْنِ اَبِی الرَّبیع، ابوعبدالله، محمد بن سلیمان بن محمد معافری شاطبی مالكی (585-672ق / 1189-1273م)، مفسر، محدث و مُقْری. وی در شاطبه (در مشرق اندلس) زاده شد. قرائات هفتگانه را از محمد بن عبدالعزیزبن سعادة در شاطبه فرا گرفت. حدیث را در اسكندریه نزد سلفی و در دمشق از واسطی از ابوالقاسم بن صَصْرى و دیگران و در مدینۀ منوره نزد ابویوسف یعقوب آموخت و سرانجام در اسكندریه از مردم كناره گرفت و در رباطِ سَوار در كنار تربت ابوالعباس احمد بن محمد الراسی به عبادت مشغول شد و همانجا درگذشت و در جوار تربت شیخ راسی به خاك سپرده شد (ابن‌جزری، 2 / 149؛ مقری، 2 / 140-141). وی در قرائات هفتگانه و تفسیر قرآن استاد بود (ابن تغری بردی، 7 / 243)، و به صلاح و زهد شهرت داشت و مردم اسكندریه برای تبرك به خدمت او می رفتند و از دست وی خرقه می‌پوشیدند. از شاگردان او در قرائات هفتگانه عبدالكریم بن عبدالباری صعیدی را نام برده‌اند (ابن جزری، همانجا).
آثار او عبارت است از: المسلك القریب فی ترتیب الغریب؛ اللمعة الجامعة فی العلوم النافعة، (در تفسیر قرآن)؛ شرف المراتب و المنازل فی معرفة العالی فی القراءات و النازل؛ المباحث السنیة فی شرح الحصریة؛ الحرّقة فی لباس الخرقة؛ المنهج المفید فیما یلزم الشیخ و المرید، النبذة الجلیة فی الفاظ اصطلح علیها الصوفیه؛ زهرالعریش فی تحریم الحشیش؛ الزهر المضی فی مناقب الشاطبی؛ الاربعین المضیة فی الاحادیث النبویة (مقری، 2 / 141؛ بغدادی، 2 / 129).

مآخذ

ابن تغری بردی، النجوم؛
ابن جزری، محمدبن محمد، غایة النهایة فی طبقات القراء، به كوشش برگشترسِر، قاهره، 1352ق / 1933م؛
بغدادی، اسماعیل پاشا، هدیة العارفین، استانبول، 1955م؛
مَقَّری، احمدبن محمد، نفح الطّیب، به كوشش احسان عباس، 1388ق / 1968م.

قهار مقیمی