آداب المریدین

آدابُ الُمُریدین، كتابی عرفانی به زبان عربی، نوشتۀ ضیاءالدین ابوالنجیب عبدالقاهر سهروردی (490-563 ق / 1097- 1168م)، از مشایخ بزرگ صوفیان. این كتاب یك مقدمۀ كوتاه و 27 فصل دارد كه ضمن آنها از اصول اعتقادات صوفیان، احوال و مقامات سالكان، شَطْحیات صوفیان، آداب صوفیان در سفر و حضر و سماع و جز آن سخن به میان می‌آید. نویسنده با نقل شواهد و سخنانی از مشایخ سلف، خود نیز به اظهار عقیده پرداخته و دستورهایی داده است. این كتاب از آغاز تألیف مورد توجه صوفیه و «مستمسك جمیع ارباب طریقت» (آداب المریدین، مقدمه، 28، به نقل از عوارف المعارف) بوده است. از آن میان، شهاب‌الدین ابوحفص عمر بن محمد سهروردی (539-632 ق / 1144-1235م)، برادرزادۀ نویسنده، در نوشتن كتاب عوارف المعارف این كتاب را مبنای كار خود ساخته است. نیز ابوالمفاخر سیف‌الدین یحیى باخَرزی (586- 659 ق / 1190-1261م) در بخش دوم كتاب اورادُ الاَحباب از این اثر بهرۀ فراوان برده است. همچنین متن كامل آداب المریدین در سدۀ 8 ق / 14م به وسیلۀ عمر بن محمد بن احمد شیركانی به فارسی روان ترجمه شده است. محمدیوسف حسینی، ملقب به گیسودراز، در 813ق / 1410م آن را به فارسی ترجمه و شرح كرده و همین شرح و ترجمه همراه با متن عربی در 1358ق / 1939م در هند به چاپ رسیده است. متن عربی آداب المریدین همراه با ترجمۀ فارسی عمر شیركانی در 1363ش، به كوشش نجیب مایل هروی در تهران چاپ و منتشر شده است.

مآخذ

آستان قدس، فهرست، 6 / 373-374؛
آقابزرگ، الذریعة، 1 / 28- 29؛
حاجی‌خلیفه، كشف الظنون، استانبول، مطبعة‌البهیة، 1941م، 1 / 43؛
خوانساری، محمدباقر، روضات الجنات، 1307ق، 2 / 336؛
سهروردی، عبدالقاهر بن عبدالله، آداب المریدین، به كوشش نجیب مایل هروی، تهران، مولى، 1363ش، مقدمه؛
شورای ملی (سابق)، فهرست خطی، 5 / 497؛
كتابخانۀ مركزی و مركز اسناد، فهرست میكروفیلمها، ص 435؛
مدرس، محمدعلی، ریحانة‌الادب، تبریز، شفق، 1346ش، 7 / 282-283؛
منزوی، احمد، فهرست نسخه‌های خطی فارسی، 2 / 1013.

صمد موحد