ابراهیم گیلانی

اِبْراهیمِ گیلانی، پسر شیخ عبدالله زاهدی گیلانی، از دانشمندان، شاعران و خوشنویسان قرن 12ق / 18م.
ابراهیم كوچك‌ترین فرزند خانوادۀ خود بود. مقدمات علوم را در لاهیجان نزد پدرش كه به علم و تقوی زبانزد بود، فراگرفت و در شاعری و خوشنویسی و ترسل مهارت كامل یافت (حِزین، تاریخ، 5؛ همو، تذكره، 21). در توصیف خط ابراهیم آمده است كه وی به 7 قلم نیكو می‌نوشت و خوشنویسان اصفهان از نمونه‌های خط او كه به آنجا می‌رسید بهره می‌بردند (همو، تاریخ، همانجا). حزین لاهیجی (1103-1180ق / 1692-1766م) كه برادرزادۀ او بود می‌گوید در 10 سالگی، هنگامی ‌كه با پدر خود به لاهیجان سفر كرده بود، مدت یك سال نزد عم خود به تحصیل مشغول شد و خلاصة الحساب شیخ بهایی را نزد او فرا گرفت (تذكره، همانجا).
ابراهیم در 1119ق / 1707م در لاهیجان درگذشت و در همان شهر به خاك سپرده شد (همانجا).

آثـار

حزین از 3 تألیف او نام می‌برد: 1. كاشف الغواشی، كه حاشیه بر كتاب كشاف است و تا سورۀ احقاف رسیده است (تذكره، 21)؛ 2. رساله‌ای در توضیح كتاب اقلیدس (همانجا)؛ 3. رافع الخلاف، كه حاشیه بر كتاب مختلف علامه حلّی است (همانجا). از این اثر نسخه‌ای در كتابخانۀ عمومی ‌معارف به شمارۀ 71 موجود است (جواهر كلام، 1 / 98- 99).
به گفتۀ حزین، ابراهیم در سرودن انواع شعر و مدایح و مراثی ائمه، معما و لغز مهارت داشت، اما از اینهمه تنها دو رباعی و برخی ابیات و قطعات پراكنده از او در تاریخ حزین و تذكرۀ حزین (همانجاها) نقل شده است.

مآخذ

جواهر كلام، عبدالعزیز، فهرست كتابخانۀ عمومی‌ معارف، تهران، 1313ش؛
حزین، محمدعلی، تاریخ، اصفهان، 1332ش؛
همو، تذكره، اصفهان، 1334ش.

علی بته‌کن