ابن رازی

اِبْنِ رازی، ابومحمد جعفر بن احمد بن علی قمی، محدث و فقیه امامی در سدۀ 4 ق/ 10 م. شیخ طوسی (ص 457) نام پدر وی را علی بن احمد آورده است. از جزئیات زندگی او آگاهی چندانی در دست نیست، همین مقدار می‌دانیم كه وی ساكن ری بوده است (ابن رازی، جامع الاحادیث، 3). ابن‌رازی در آثار خود اسامی جمعی از شیوخ خود را در سلسلۀ اسناد آورده كه از آن جمله می‌توان از سهل بن احمد دیباجی، محمد بن همام اسكافی، حسن بن حمزۀ علوی، صاحب بن عبّاد وزیر آل بویه، شیخ صدوق و ابوعبدالله محمد بن احمد صفوانی یاد كرد. وی از ابوالمفضل شیبانی نیز به اجازه روایت كرده است (همو، «المسلسلات»، 108). ابن رازی در بعضی از نسخ رجال طوسی توثیق شده (ابن داوود، 86؛ قهپایی، 2/ 31؛ قس: طوسی، همانجا) و نیز ابن‌طاووس در الدروع الواقیة او را مدح كرده است (نوری، 3/ 308). از شاگردان وی تنها محمد بن علی بن احمد بن جعفر دقّاق را می‌شناسیم كه تفسیر منسوب به امام حسن عسكری (ع) را از او روایت كرده است ( تفسیر، 9).

آثـار چاپی

1. الاعمال المانعة من دخول الجنة، كه به اختصار المانعات نیز گفته می‌شود و مشتمل بر روایاتی است كه بیانگر اعمال بازدارنده از ورود به بهشت است‌؛ 2. جامع الاحادیث كه احادیث به ترتیب حروف الفبا در آن جمع‌آوری شده و مشتمل بر 000‘1 حدیث نبوی است؛ 3. العروس كه در آن از فضایل و آداب روز جمعه سخن رفته است. این اثر از آن رو عروس نامیده شده كه در نخستین حدیث آن (ص 46) كلمۀ عروس به كار رفته است؛ 4. الغایات كه در آن احادیثی گردآوری شده كه با افعل تفضیل آغاز می‌شود؛ 5. المسلسلات كه در آن برخی اخبار مسلسل گرد آمده است؛ 6. نوادر الاثر فی علی (ع) خیر البشر كه در آن حدیث نبوی «عَلیٌّ خیْرُ البشر» از بیش از 70 طریق جمع‌آوری شده است. این 6 اثر به صورت مجموعه‌ای در یك مجلّد در تهران (1369 ق) به چاپ رسیده است.

آثار منسوب

1. الامام و المأموم (یا ادب الامام و المأموم) كه شهیدثانی (ص 363) از آن نقل كرده است (قس: خوانساری، 2/ 172)؛ 2. دفن المیت، كه خود ابن رازی («الغایات»، 98) به آن اشاره كرده است؛ 3. المنبئ عن زهد النبی (ص) كه به اختصار زهد النبی (ص) خوانده می‌شود. این كتاب مورد استفادۀ ابن طاووس (ص 161) و ابن فهد (صص 20-21) قرار گرفته است.

مآخذ

ابن داوود، حلی، حسن بن علی، الرجال، به كوشش جلال‌الدین محدث، تهران، 1342 ش؛
ابن رازی، جعفر بن احمد، «الاعمال المانعة ... »، «العروس»، «الغایات»، «المسلسلات»، «نوادر الاثر ... »، جامع الاحادیث، تهران، 1369 ق؛
ابن طاووس، علی بن موسی، فلاح السائل، تهران، 1382 ق؛
ابن فهد، احمد بن محمد، التحصین، قم، 1406 ق؛
تفسیر منسوب به امام حسن عسكری (ع)، قم، 1409 ق؛
خوانساری، محمدباقر، روضات الجنات، تهران، 1382 ق/ 1962 م؛
شهید ثانی، زین‌الدین، روض الجنان، تهران، 1303 ق؛
طوسی، محمد بن حسن، رجال، نجف، 1380 ق/ 1961 م؛
قهپایی، عنایت‌الله، مجمع الرجال، قم، 1384 ق؛
نوری، میرزا حسین، مستدرك الوسائل، تهران، 1318-1321 ق.

بخش علوم قرآنی و حدیث