ابن ابی هریره

اِبْنِ اَبی هُرَیره، ابوعلی حسن بن حسین (د 345ق / 956م)، از بزرگان و مشاهیر شافعیه، قاضی و فقیه عراقی ساكن بغداد (خطیب، 7 / 299؛ سُبكی، 2 / 206) فقه را نزد ابوعباس بن سُرَیج (د 306ق / 918م) و ابواسحاق مروزی (د 340ق / 951م) در بغداد فراگرفت (ابن خلكان، 2 / 75؛ ابن عماد، 2 / 370) و با ابواسحاق سفری به مصر كرد (همانجا؛ اسنوی، 2 / 518) و پس از بازگشت، به تدریس پرداخت و شاگردانی بسیار تربیت كرد كه از جملۀ آنان ابوعلی طبری و دارقطنی را می‌توان نام برد. وی نزد سلاطین و مردم بسیار محترم بود (ابن خلكان، همانجا) و امامت شافعیان در عراق به وی منتهی شد (زركلی، 2 / 188).
ابن ابی هریره در مسائل فقهی نظرهای خاصی داشت (ذهبی، 2 / 70؛ ابن كثیر، 11 / 304). از آثار او یكی شرح مختصر المزنی، شامل دو شرح مبسوط و مختصر است كه ابوعلی طبری حاشیه‌ای بر آن افزوده (یافعی، 2 / 337) و دیگر مسائل در فروع كه مشتمل بر نظریات اوست (سُبكی، 2 / 206). ابن ندیم كتاب التعلیق فی الفقه و المسائل را به او نسبت داده است كه شاید همان شرح مختصر المزنی باشد (ص 269). ابن هریره در بغداد درگذشت (اسنوی، ابن عماد، همانجاها).

مآخذ

ابن خلكان، وفیات؛
ابن عماد، عبدالحی، شذرات الذهب، قاهره، 1350ق؛
ابن‌كثیر، البدایة؛
ابن‌ندیم، الفهرست؛
اسنوی، عبدالرحیم بن حسن، طبقات الشافعیة، به كوشش عبدالله جبوری، بغداد، 1391ق؛
خطیب بغدادی، احمدبن علی، تاریخ بغداد، بیروت، دارالكتاب العربی؛
ذهبی، محمدبن احمد، العبر فی خبر من غبر، بیروت، 1405ق؛
زركلی، خیرالدین، الاعلام، بیروت، 1986م؛
سُبكی، عبدالوهاب ابن علی، طبقات الشافعیة، بیروت، 1356ق؛
یافعی، عبدالله بن اسعد، مرآةالجنان، بیروت، 1339ق.

میرجواد نعمتی