آل ابی سبره

آلِ ابی‌سِبُره، از خاندانهای شیعی کوفه که در سده‌های 1 و 2ق / 7 و 8 م چند فقیه و محدث از میان ایشان برخاستند و به همین سبب معروفیت یافتند. جد اعلای این خاندان، ابوسَبُرَة یزید بن مالک بن عبدالله بن ذؤیب الجعفی‌ الکوفی است. وی با 2 پسرش، سبرة و عزیز به دیدار رسول اکرم(ص) نایل آمد. پیامبر(ص) عزیز را عبدالرحمن نام نهاد. به نقل برخی مورخان، عبدالرحمن در جنگ کربلا از سوی عمر بن سعد، فرماندهی سربازان 2 قبیلۀ مذحج و اسد را برعهده داشته است (ابن‌اثیر، 4 / 60). معروف‌ترین رجال این خاندان که از فرزندان اویند، عبارتند:
1. خَیْنَمة (خُنَیمة) ‌بن عبدالرحمٰن. دربارۀ تاریخ زندگانی وی اختلاف‌نظر بسیار است. طوسی وی را از اصحاب امام باقر(ع) و امام صادق(ع) شمرده (رجال‌الطوسی، 187 و 120) و حلی او را نزدیک به عدالت می‌داند (خلاصةالاقوال، 33). نجاشی او را از یاران عبدالله بن مسعود (د 32ق / 652 م) می‌شمارد (ص 80). در منابع اهل سنت وی را از اصحاب امیرالمؤمنین علی(ع) شمرده‌اند که از آن امام و نیز از ابن عباس و عدی بن حاتم و جمعی دیگر از صحابه و تابعین روایت کرده است (عسقلانی، 3 / 178؛ رازی، 1 (2) / 393-394). طبق برخی از منابع اهل سنت، در قیام عبدالرحمٰن بن الاشعث شرکت داشته است (عسقلانی، 3 / 178-179؛ العجلی، 145-146). همین منابع وفات او را 80 ق / 679 م دانسته‌اند و این بدان معنی است که پیش از ولادت امام صادق(ع)، یا کمی بعد از آن، درگذشته است.
2. اسماعیل بن عبدالرحمن. تابعی دانشمند، از اصحاب نزدیک امام باقر(ع) و امام صادق(ع) بوده و از ایشان روایت کرده و در حیات امام صادق درگذشته است. او را ثقه شمرده‌اند.
از دیگر مشاهیر این خاندان، حصین بن عبدالرحمٰن، بسطام بن عبدالرحمٰن و محمد بن اسماعیل را می‌توان نام برد که از اصحاب نزدیک امام صادق بوده و از وی روایت کرده‌اند.

مآخذ

ابن‌الاثیر، الکامل فی التاریخ، بیروت، دارصادر، 1399؛
ابن عمر، یوسف بن عبدالله، الاستیعاب فی معرفةالاصحاب، قاهره، مطبعة النهضة، 4 / 1667؛
حلی، حسن بن یوسف، ایضاح الاشتباه فی اسماء‌الرواة، چ سنگی؛
همو، خلاصةالافوال فی معرفةالرجال، تهران، چ‌سنگی؛
حلی، علی بن داود، کتاب الرجال، به کوشش محدث ارموی، دانشگاه تهران، 1342ش، ص 68؛
الرازی، محمد بن ادریس، الجرح والتعدیل، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1371ق؛
طوسی، محمد بن حسن، رجال الطوسی، النجف، المطبعة الحیدریة، 1380ق؛
همو، فهرست، به کوشش محمود رامیار، دانشگاه مشهد، 1351ش، ص 67؛
العجلی، احمد بن عبدالله، تاریخ الثقات، بیروت، دارالکتب العلمیة؛
عسقلانی، ابن حجر، تهذیب التهذیب، حیدرآباد، 1325ق؛
نجاشی، احمدبن علی، رجال النجاشی، قم، مکتبة الداوری، 1398ق.

محمدعلی مولوی