اخوتبوک

اَخوتَبوک، ابوالحسین عبدالوهاب بن حسن بن ولید بن موسی بن سعید کلابی (306-396ق/ 918-1005م)، محدث دمشقی. نسبت کلابی بن کلاب بن ربیعة بن عامربن صَعصَعه بازمی‌گردد (ابن‌حجر، 3/ 1223). تولد وی به گفتۀ خودش در ذیقعدۀ 306، یا به روایتی دیگر در ربیع‌الاول 305 بوده است (ابن عساکر، 10/ 599).
اخوتبوک از کسانی چون طاهربن محمد امام، محمدبن خُریم، ابوالحسن ابن جَوصاء، سعیدبن عبدالعزیز حلبی، ابراهیم بن عبدالرحمان بن عبدالملک بن مروان، ابوعبدالرحمان محمد بن عبدالله ابن عبدالسلام مکحول، محمد بن احمد بن محمد بن صلت، ابویحیى زکریا بن احمد بلخی قاضی، محمد بن بکار سَکسَکی و خیثمة بن سلیمان طرابلسی حدیث شنید و بهرۀ علمی برد (اخوتبوک، 436، جم‌ ؛ ابن‌عساکر، 10/ 598). کسانی نیز چون تمّام بن محمد رازی، ابوالقاسم سُمَیساطی، ابوالحسن رشاد بن نظیف، ابوعلی اهوازی، ابوالحسین میدانی، ابوالقاسم ابن‌فرات و ابوطالب حمزة بن محمد بن عبدالله جعفری از او استماع حدیث کردند (اخوتبوک، 425؛ ابن عساکر، همانجا).
اخو تبوک محدثی ثقه و مورد اعتماد رجال‌شناسان بود و از وی با تعابیری چون «الشیخ الثقةالامین» و «المحدث الصادق» یاد کرده‌اند (همو، 10/ 599؛ ذهبی، 16/ 557). همچنین گفته‌اند که وی حدیث بسیار شنیده است (ابن تغری بردی، 4/ 214).
وی که احتمالاً تا پایان عمر در دمشق به سر برده بود، در همانجا درگذشت (ابن عساکر، ذهبی، همانجاها).
بخشی از احادیث مسند وی در مورد فضایل حضرت علی(ع) که به‌عنوان‌گزیده‌ای درپایان ‌نسخه‌ای از مناقب علی بن ابی‌طالبِ این مغازلی در تهران(1394ق) به چاپ رسیده است (نک‌ : بهبودی، 35-36). اجزاء حدیثی وی که به‌صورت نسخۀ خطی ‌باقی ‌مانده، در کتابخانۀ ظاهریه یافت می‌شود (ظاهریه، حدیث، 159، مجامیع، 142، 293، 425-426، 531؛ نیز نک‌ : GAS, I/ 216).

مآخذ

ابن تغری بردی، النجوم؛
ابن حجر عسقلانی، احمد، تبصیرالمنتبه، دهلی، 1406ق/ 1986م؛
ابن عساکر، علی، تاریخ مدینة دمشق، [عمان]، دارالبشیر؛
اخوتبوک، عبدالوهاب، «مسند» (گزیده)، همراه مناقب علی بن ابی‌طالبِ ابن مغازلی، به کوشش محمدباقر بهبودی، تهران، 1394ق؛
بهبودی، محمدباقر، مقدمه بر مناقب... ابن مغازلی (نک‌ : هم‌ ، اخوتبوک)؛
ذهبی، محمد، سیر اعلام النبلاء، به کوشش اگرم بوشی و شعیب ارنؤوط، بیروت، 1404ق؛
ظاهریه، خطی؛
نیز:

GAS.
بخش فقه، علوم قرآنی و حدیث