آل عمران

آلِ عِمْران، نام سومین سورۀ قرآن کریم. این سوره مدنی و دارای 200 آیه است و به مناسبت بیان سرگذشت خاندان عمران در آن به این نام خوانده شده است. منظور از عمران مذکور در این سوره، پدر حضرت مریم (ع) و مراد از آل عمران، حضرت عیسی (ع) و حضرت مریم‌اند. مادر حضرت مریم نیز احتمالاً مشمول این عنوان است (طباطبائی، 3 / 167). آل عمران یکی از هفت سورۀ بلند قرآن و بنا بر قول منسوب به امیرالمؤمنین علی (ع)، ابن عباس و جابربن زید، هشتاد و هفتمین سورۀ نازل شدۀ قرآن است (رامیار، 670).
در این سورۀ مبارکه خداوند مؤمنین را به توحید کلمه و صبر و ثبات در دفاع از اسلام و تقویت آن دعوت می‌کند و آنان را به حساسیت موقعیت ایشان در برابر دشمنانی مانند یهودیان و مسیحیان و مشرکان، که در آن زمان خود را بر مبارزه با اسلام جزم کرده بودند، متوجه می‌سازد حقایق دین را به ایشان تذکر می‌دهد و شبهات و وسوسه‌های منکران را از دلهای آنان می‌زداید. همچنین دربارۀ مریم (ع) و عیسی (ع)، جریان مباهله، انبیای بنی‌اسرائیل، یهودیان، دعوت اهل کتاب به اسلام و ضرورت صبر و تلاش و اتحاد، کعبه، ربا و حرمت آن سخن گفته می‌شود. چنین می‌نماید که تمامی این سوره به یکباره نازل شده باشد، زیرا آیات آن از آغاز تا پایان با یکدیگر هماهنگی دارد (طباطبائی، 3 / 6). اگر این نظر درست باشد، باید سوره آل عمران در سال 9 ق نازل شده باشد.

مآخذ

آلوسی، محمود، روح‌المعانی، بیروت، 1372 ق، 3 / 73؛
رامیار، محمود، تاریخ قرآن، تهران،1362 ش، صص 583، 594، 670، 671؛
سیوطی، جلال‌الدین، الاتقان فی علوم القرآن، به کوشش محمد ابوالفضل ابراهیم، قم، 1362 ش، 1 / 41، 43، 44، 192، 220، 235؛
طباطبائی، محمدحسین، المیزان، بیروت، 1972 م، 3 / 5-6؛
طبرسی، فضل‌بن حسن، مجمع‌البیان، قم، 1403 ق، 1 / 405؛
طبری، محمدبن جریر، تفسیر، مصر، 1324 ق، 3 / 107- 108؛
قرطبی، محمدبن احمد، الجامع الاحکام القرآن، بیروت، 1372 ق،4 / 2-4؛
معرفت، محمد هادی، التمهید فی علوم‌القرآن، قم، 1396 ق، 1 / 106، 107.

بخش معارف