حبشی بن جناده

حُبْشیِ بْنِ جُناده، ابوالجَنوب سَلولی، از کهترانِ اصحاب پیامبر(ص). در روایتی از خود او آمده که وی در 3 غزوه حضور داشته است (ابن‌عدی، 2 / 443)، اما ظاهراً او نخستین‌بار در حجةالوداع به ملاقات رسول خدا(ص) نائل شده (نک‌ : ابن‌اثیر، 1 / 366-367)، و در همین حج و بعد از آن، احادیثی از پیامبر‌(ص) شنیده است (برای نمونه، نک‌ : احمد‌بن‌حنبل، 4 / 164-165؛ ترمذی، 2 / 82).
در پی فتوح، وی به عراق رفت و در کوفه ساکن شد (ابن‌سعد، 6 / 37)؛ او از گرایندگان به امام علی‌(ع) بود و در جنگهای مختلف در رکاب آن حضرت جنگید (همانجا). از تابعان کوفه کسانی چون عام شعبی، ابواسحاق سبیعی همدانی کوفی (ابن‌ابی‌حاتم، 1(2) / 313)، قرة بن عبدالله سلولی (بخاری، 7 / 182) و پسرش عبدالرحمان بن حبشی (سمعانی، 2 / 168) از او روایت کردند. از میان صاحبان صحاح سته، ابن‌ماجه، ترمذی و نسایی از وی روایت آورده‌اند (ذهبی، الکاشف، 1 / 307).
با وجود موضع اهل سنت در عدالت صحابه، ابن‌عدی مدخلی از کتاب الکامل فی ضعفاء الرجال خود را به حبشی اختصاص داده، اما نهایتاً ضعفی را متوجه خود وی ندانسته است (2 / 442-443). البته حتى همین نام‌بری هم، از سوی ذهبی مورد انتقاد بوده است ( تاریخ ... ، 5 / 91-92). او از راویان حدیث غدیر، حدیث منزلت و برخی احادیث دیگر در فضایل امام علی‌(ع) است که هم در متون حدیثی اهل سنت (مثلاً نک‌ : ابن‌ماجه، 1 / 44؛ طبرانی، 4 / 16-17؛ ابن‌مردویه، 111) و هم نزد شیعه (کوفی، 1 / 485؛ مفید، 293) بازتاب یافته است.
در منابع رجالی امامیه، حبشی بن جناده به عنوان صاحب کتاب معرفی شده و این کتاب را احمد بن حسن ابن فضال از وی روایت کرده است (طوسی، 120)، اما محسن امین بر آن است که این حبشی، فردی غیر از صحابی مشهور است (4 / 387).

مآخذ

: ابن ‌ابی ‌حاتم، عبدالرحمان، الجرح و التعدیل، حیدرآباد دکن، 1371ق / 1952م؛ ابن‌اثیر، علی، اسد‌الغابة، قاهره، 1280ق؛ ابن‌سعد، محمد، الطبقات الکبرى، بیروت، دار‌صادر؛ ابن عدی، عبداللٰه، الکامل، به کوشش یحیى مختار غزاوی، بیروت، 1409ق / 1988م؛ ابن‌ماجه، محمد، سنن، به کوشش محمد فؤاد عبدالباقی، قاهره، 1952-1953م؛ ابن‌مردویه، احمد، مناقب علی بن ابی طالب‌(ع)، به کوشش عبدالرزاق حرزالدین، قم، 1422ق؛ احمد بن حنبل، مسند، قاهره، 1313ق / 1895م؛ امین، محسن، اعیان الشیعة، به کوشش حسن امین، بیروت، 1403 / 1983م؛ بخاری، محمد، التاریخ الکبیر، دیاربکر، المکتبة الاسلامیه؛ ترمذی، محمد، الجامع الصحیح، به کوشش عبدالوهاب عبدالطیف، بیروت، 1403ق؛ ذهبی، محمد، تاریخ الاسلام، به کوشش عمر عبد السلام تدمری، بیروت، 1413ق / 1993م؛ همو، الکاشف، به کوشش محمد عوامه، جده، 1413ق؛ سمعانی، عبدالکریم، الانساب، به کوشش عبداللٰه عمر بارودی، بیروت، 1408ق / 1988م؛ طبرانی، سلیمان، المعجم الکبیر، به کوشش حمدی عبدالمجید سلفی، بیروت، دار احیاء التراث العربی؛ طوسی، محمد، الفهرست، به کوشش جواد قیومی، قم، 1417ق؛ کوفی، محمد، مناقب امیرالمؤمنین(ع)، به کوشش محمدباقر محمودی، قم، 1412ق؛ مفید، محمد، الامالی، به کوشش حسین استادولی و علی‌اکبر غفاری، قم، 1403ق / 1983م.

سعید طاووسی مسرور