ابوالعباس عکری

اَبوالْعَبّاسِ عَكَّری، احمد بن سعد بن غسّانی اندرشی (بعد از 690-6 ذیقعدۀ 750 ق / 1291-16 ژانویۀ ‌1350 م)، نحوی و عالم اندلسی. در برخی از منابع به وی نسبت عسكری داده شده كه باید آن را تحریف عكری دانست (نک‌ : ابن‌حجر، 1 / 156؛ سیوطی، 1 / 309) و اندرشی منسوب به اندرش شهری از توابع المریه بوده است (نک‌ : حمیری، 31).
ابوالعباس ابتدا در اندلس به كسب علم پرداخت، قرائات و ادبیات عرب را از محمد بن علی قرشی اندرشی و قاسم بن عبدالكریم غرناطی فرا گرفت و شاطبیه را در جامع مالقه نزد ابوعبدالله محمد بن محمد طنجی آموخت. همچنین در قرائت از ابوجعفر احمد بن حسن كلاعی بهره برد. پس از آن به مصر سفر كرد و نزد علاءالدین قونوی به تحصیل پرداخت و از ابوحیان اندلسی التسهیل ابن مالك را فراگرفت (ابن جزری، 1 / 55-56؛ ابن‌رافع، 2 / 128؛ ابن‌شاكر، 655) و قرائات سبع را نزد تقی‌الدین صائغ خواند (ابن‌حجر، 1 / 157). سپس وارد دمشق شد و در همین دوره بود كه نزد قاسم ابن‌عساكر به تحصیل پرداخت و در خانقاه شمشاطیه اقامت گزید (ابن رافع همانجا؛ ابن‌جزری، 1 / 56). وی در آنجا به ریاست جامع اموی نیز دست یافت (ابن‌رافع، 2 / 129). در مورد تاریخ ورود وی به دمشق باید گفت از آنجا كه ابوالعباس تا پیش از مرگ حدود 30 سال در دمشق اقامت داشته، می‌بایست قبل از 720 ق به آنجا آمده باشد (ابن شاكر، همانجا).
گروهی نزد ابوالعباس تحصیل علم كردند، ولی از شاگردان او نام برده نشده است (ابن‌حجر، همانجا). وی در دمشق به گوشه‌نشینی و دوری از مردم روی آورد و در كنج عزلت به نسخه‌برداری از كتب و تألیف پرداخت و در همان شهر درگذشت و در قاسیون به خاك سپرده شد (ابن حجر، ابن شاكر، همانجاها).
تنها اثر باقیمانده از او عمدةالعلماء الاخیار فی تحریر علوم الاخبار است كه گزیده‌ای از تهذیب الكمال مزّی است نسخه‌ای از آن در كتابخانۀ ملك تهران (ملك، 1 / 508) موجود است. برای آثار یافت نشدۀ او به ابن رافع (2 / 128-129)، مقریزی، (2(3) / 811) و بغدادی (1 / 110-111) می‌توان رجوع كرد.

مآخذ

ابن جزری، محمد بن محمد، غایةالانهایة، به كوشش گ. برگشترسر، قاهره، 1351 ق / 1932 م؛
ابن‌حجر، احمد بن علی، الدررالكامنة، حیدرآباد دكن، ‌1392 ق / 1972 م؛
ابن رافع سلامی، محمد، الوفیات، به كوشش صالح مهدی عباس و بشار عواد معروف، بیروت، 1402 ق / 1982 م؛
ابن شاكر كتبی، محمد، عیون التواریخ، حوادث سالهای 700-760 ق، نسخۀ عكسی موجود در كتابخانۀ مركز؛
بغدادی، هدیه؛
حمیری، محمد بن عبدالله، صفة جزیرة الاندلس، به كوشش لوی پرورانسال، قاهره، 1937 م؛
سیوطی، بغیةالوعاة، به كوشش محمد ابوالفضل ابراهیم، قاهره، 1384 ق / 1964 م؛
مقریزی، احمد بن علی، السلوك، به كوشش محمد مصطفی زیاده، قاهره، 1958 م؛
ملك، خطی.

سیمین محقق