نویسنده (ها) :
محمد مجتهد شبستری
آخرین بروز رسانی : شنبه 10 خرداد 1399 تاریخچه مقاله
آيَةُالْكُرْسی، آيۀ 255 از سورۀ بقره، دومين سورۀ قرآن مجيد. برخی از مفسران، آيات 256 و 257 از همين سوره را نيز بهسبب ارتباط مفاهيم آنها با مفاهيم آيۀ 255، جزء آيةالكرسی دانستهاند. در قرآن مجيد تنها يك مورد از «كرسی خداوند» سخن به ميان آمده و آن همين آيۀ 255 سورۀ بقره است: «وَسِعَ كُرْسيُّهُ السَّموٰاتِ وَ الْاَرَضَ: كرسی او به پهناي آسمانها و زمين است». اشتهار اين آيه به «آيةالكرسی» نيز به همين جهت است. اين آيه در زمان پيامبر اكرم (ص) نيز به آيةالكرسی معروف بوده است. پيامبر فرموده است: با عظمتترين آيات قرآن آيةالكرسی است (سيوطی، جامع الصغير، 1 / 47). سرور سخنها قرآن است و سرور قرآن سورۀ بقره است و سرور سورۀ بقره آيةالكرسی است (همان، 2 / 35). اين آيه در ميان مسلمانان هميشه مورد توجه و تعظيم خاصی بوده و علت آن است كه همۀ معارف و تعاليم اسلام براساس «توحيد» استوار است و در آيةالكرسی توحيد به جامعترين شكل و در نهايت ايجاز و اختصار بيان شده است. در اين آيه هم ذات خداوند توصيف شده و هم صفات و افعال او (غزالی، 56). از مفاهيم متعدد اين آيه، دو مفهوم «قيّوم» و «كرسی» بيش از هر مفهوم ديگر توجه و ژرفنگري متفكران مسلمان را برانگيخته است و عارفان و فيلسوفان و مفسران براي توضيح اين مفاهيم، مباحث مشروحی آوردهاند. يكی از سنتهاي رايج در ميان مسلمانان اين است كه به هنگام ترك منزل، يا در آستانۀ سفر و موارد مشابه آن براي مصون ماندن جان و مالشان از خطرات احتمالی، آيةالكرسی میخوانند و از خدا میخواهند كه آنان را از حوادث بد محفوظ بدارد. علت اين امر آن است كه در آيةالكرسی آمده است كه غنودگی و خواب به ساحت خداوند راه ندارد و او آسمانها و زمين و همۀ موجودات را حفظ میكند. خوانندۀ اين آيه از خدا میخواهد كه اين حفظ عمومی را شامل وي نيز بگرداند.