آستارا

آسْتارا، شهرستانی در غرب دریای خزر و در شمالی‌ترین نقطۀ استان گیلان که مرکز آن آستاراست. آستارا به موجب قانون تقسیمات کشوری سال 1316ش بخش شهرستان اردبیل بود، در مهر 1337ش تابع آذربایجان شرقی شد و از خرداد 1339ش جزو استان گیلان گردید. جمعیت آن براساس سرشماری 1355ش، 35945 نفر بوده و طبق برآورد 1363ش به 43864 نفر رسیده است.
آستارا از غرب به دریای خزر، از شمال به ارّان، از شرق به شهرستان اردبیل و از جنوب به منطقۀ طالش‌نشین گرگان رود محدود است. این شهرستان فقط یک دهستان مرکزی دارد و بیشتر آبادیهای بزرگ و کوچک آن در کنار شاخه‌های سمت راست رودخانۀ آستارا جای دارند. این بخش به نوشتۀ فرهنگ آبادیهای کشور (براساس سرشماری 1355ش، 8 / 4) دارای 58 آبادی و 21795 تن جمعیت است، اما فرهنگ اجتماعی جهاد سازندگی (1363ش) تعداد آبادیهای آن را 80 آورده و نام آنها را نیز یاد کرده است. زبان اصلی اهالی ترکی و احیاناً طالشی است. مساحت این شهرستان 334 کم‌2 تراکم نسبی جمعیت آن 6 / 107 (سرشماری 1355ش) و براساس برآورد 1363ش، 3 / 131 است. این شهرستان شامل دشت و کوهستان است که دشت و دوسوم دامنۀ کوهستانی جنگلی و یک‌سوم بالای آن خاس‌کوه یا کوه بی‌درخت است. هوای دشت در تابستان گرم و مرطوب و در زمستان ملایم، و هوای کوهستان در تابستان و زمستان سرد است. محصولات آن غلّات، حبوبات، برنج و فراورده‌های دامی است. در شهرستان 3 درمانگاه، 71 دبستان، 12 مدرسۀ راهنمایی، 2 دبیرستان و یک مدرسۀ حرفه‌ای و فنی است. از اماکن تاریخی آستارا می‌توان اینها را نام برد: 1. بقعۀ شیخ تاج‌الدّین محمود خیوی در لمیر محلۀ آستارا که بر روی سنگ قبر آن تاریخ 732ق حک شده است؛ 2. قلعۀ شیندان که تاریخ بنای آن احتمالاً مربوط به قبل از اسلام است؛ 3. قبرستان قدیمی و نه‌بین، بالای دهکدۀ حیران بر سر راه فرعی نمین؛ 4. قبرستان قدیمی دهکدۀ گنج‌کشی از آبادیهای نزدیک حیران؛ 5. بقعۀ پیر قطب‌الدین نزدیک دهکدۀ باغچه‌سرا؛ 6. بقعۀ سیّدابراهیم و سیّدقاسم پسران امام‌موسى کاظم(ع) در دهکدۀ کان رود.

مآخذ

نک‌ : آستارا، شهر.

منوچهر ستوده