اسلامیه

اِسْلاميّه‌، شهر كوچكی‌ در بخش‌ مركزي‌ شهرستان‌ فردوس‌ (استان‌ خراسان‌). نام‌ پيشين‌ اين‌ شهر باغستان‌ بود ( فرهنگ‌ جغرافيايی‌ آباديها...، 5) كه در سرشماري‌ 1355ش‌ به‌ اسلاميه‌ تبديل‌ يافت‌ ( فرهنگ‌ آباديها...، 21/ 201). اين‌ شهر در 34 و 10 عرض‌ جغرافيايی‌ و 58 و 15 طول‌ شرقی‌ (مفخم‌ پايان‌، 1/ 54)، در ارتفاع‌ 330 ،1متري‌ از سطح‌ دريا و در 5 كيلومتري‌ شمال‌ خاوري‌ شهر فردوس‌ قرار گرفته‌ است‌ ( فرهنگ‌ جغرافيايی‌ آباديها، همانجا).
آب‌ و هواي‌ اسلاميه‌ معتدل‌ و خشك‌ است‌. آب‌ مورد نياز اين‌ محل‌ در گذشته‌ از قنات‌ و رودخانۀ فصلی‌ تأمين‌ می‌شد ( فرهنگ‌ جغرافيايی‌ ايران‌، 9/ 44)، اما در حال‌ حاضر از طريق‌ آب‌ لوله‌كشی‌ چاه‌ تأمين‌ می‌شود، هر چند آب‌ قنات‌ نيز هنوز مورد استفاده‌ است‌ ( فرهنگ‌ جغرافيايی‌ آباديها، همانجا). پوشش‌ گياهی‌ طبيعی‌ محل‌ شامل‌ كلپوره‌، شاه‌تره‌، درمنه‌، پودنه‌ و گياهان‌ مرتعی‌ است‌ و جانوران‌ وحشی‌ از جمله‌ گرگ‌، شغال‌، روباه‌، خرگوش‌، كبك‌ و سينه‌ سياه در پيرامون‌ آن‌ زندگی‌ می‌كنند (همانجا).
اسلاميه‌ از گذشته‌ به‌ سبب‌ برخورداري‌ از باغهاي‌ زيبا، محل‌ گردشگاهی‌ اهالی‌ شهرستان‌ فردوس‌ به‌ شمار می‌آمد. خيابان‌ طويلی‌ كه‌ آب‌ در دو طرف‌ آن‌ جاري‌ بود و چنارهاي‌ كهنسال‌ آن‌ را سيراب‌ می‌كرد، زيبايی‌ خاصی‌ به‌ اين‌ نقطۀ ييلاقی‌ داده‌ بود ( فرهنگ‌ جغرافيايی‌ ايران‌، همانجا).
اين‌ شهر در 1329ش‌ كه‌ روستايی‌ بيش‌ نبود، تنها داراي‌ 221 نفر سكنه‌ بود (همانجا)، اما جمعيت‌ آن‌ در 1355ش‌ به‌ 731 ،3نفر (832 خانوار) افزايش‌ يافت‌ ( فرهنگ‌ آباديها، همانجا) و در 1365ش‌ به‌ 467 ،4نفر (057 ،1خانوار) رسيد ( سرشماري‌...، 15). نسبت‌ جنسی‌ در اين‌ شهر برابر 103 است‌ و 3/ 41% از جمعيت‌ آن‌ را افراد كمتر از 14 سال‌ تشكيل‌ می‌داد (همان‌، 18) كه‌ اين‌ خود نشانگر جوانی‌ جمعيت‌ و در نتيجه‌، بالا بودن‌ بار تكفل‌ در ميان‌ خانوارهاي‌ ساكن‌ است‌. اسلاميه‌ شهري‌ مهاجرپذير است‌، به‌ اين‌ معنا كه‌ 4/ 57% جمعيت‌ آن‌ متولد ساير نقاط بوده‌اند (همانجا). علاوه‌ بر اين‌، 6/ 62% از جمعيت‌ 6 ساله‌ به‌ بالاي‌ اين‌ شهر باسواد هستند كه‌ اين‌ نسبت‌ در ميان‌ مردان‌ به‌ 4/ 73% و در بين‌ زنان‌ به‌ 6/ 51% می‌رسد. جمعيت‌ فعال‌ اين‌ شهر بيشتر در بخشهاي‌ كشاورزي‌ (7/ 30%)، صنعت‌ (24%) و گروه‌ عمدۀ ساختمان‌ (7/ 12%) به‌ فعاليت‌ اشتغال‌ داشتند (همانجا). شهر اسلاميه در 1365ش‌ داراي‌ 970 واحد مسكونی‌ بود (همان‌، 19). جمعيت‌ آن‌ در 1370ش‌، 996 ،4نفر بوده‌ است‌ ( آمارنامه‌...، 16).
اسلاميه‌را هنوزمی‌توان‌شهري‌كشاورزي‌ به‌شمارآورد.محصولات‌ عمدۀ توليدي‌ در اين‌ شهر، گذشته‌ از غلات‌، شامل‌ زعفران‌، پنبه‌، چغندرقند، انار و انگور است‌. بافت‌ قاليچه در اين‌ شهر رواج‌ دارد، تا جايی‌ كه‌ از وجود هزار دار قالی‌ فعال‌ در اين‌ شهر خبر داده‌اند ( فرهنگ‌ جغرافيايی‌ آباديها، همانجا).
زبان‌ مردم‌ اسلاميه‌ فارسی‌ است‌ و همگی‌ شيعه‌ هستند. ساكنان‌ شهر را مردمی‌ با ذوق‌ معرفی‌ كرده‌اند ( فرهنگ‌ جغرافيايی‌ ايران‌، همانجا).

مآخذ

آمارنامۀ استان‌ خراسان‌ (1371ش‌)، سازمان‌ برنامه‌ و بودجه‌ استان‌ خراسان‌، تهران‌، 1373ش‌؛
سرشماري‌ عمومی‌ نفوس‌ و مسكن‌ (1365ش‌)، نتايج‌ تفصيلی‌، شهرستان‌ فردوس‌، مركز آمار ايران‌، 1368ش‌؛
فرهنگ‌ آباديهاي‌ كشور (1355ش‌)، استان‌ خراسان‌، مركز آمار ايران‌، تهران‌، 1355 ش‌؛
فرهنگ‌ جغرافيايی‌ آباديهاي‌ كشور (فردوس‌)، ادارۀ جغرافيايی‌ ارتش‌، تهران‌، 1363ش‌، ج‌ 53؛
فرهنگ‌ جغرافيايی‌ ايران‌ (آباديها)، استان‌ نهم‌، دايرۀ جغرافيايی‌ ستاد ارتش‌، تهران‌، 1329ش‌؛
مفخم‌ پايان‌، لطف‌الله‌، فرهنگ‌ آباديهاي‌ ايران‌، تهران‌، 1339ش‌.

عباس‌ سعيدي‌