پالمبانگ

پالِمْبانْگ‌، مركز استان‌ سوماترا سلاتان‌ (سوماترای‌ جنوبی‌) در اندونزی‌. این‌ شهر در °2 و ´55 عرض‌ جنوبی‌ و °104 و ´45 طول‌ شرقی‌ در جنوب‌ شرقی‌ جزیرۀ سوماترا واقع‌ است‌ و رودخانۀ پرآب‌ موسی‌ از میان‌ آن‌ می‌گذرد. شبكه‌ای‌ گسترده‌ از آبراهه‌های‌ كوچك‌ و بزرگ‌ از این‌ رود جدا می‌شود و نقاط مختلف‌ شهر را به‌ یكدیگر متصل‌ می‌سازد. زمینهای‌ پست‌ و باتلاقی‌ پیرامون‌ این‌ شهر همواره‌ به‌ سبب‌ بارانهای‌ سیل‌ آسا و طغیان‌ رودخانۀ موسی‌ در معرض‌ سیلاب‌ قرار دارد؛ به‌ گونه‌ای‌ كه‌ این‌ وضعیت‌ بخشی‌ از زندگی‌ روزمرۀ مردم‌ شهر شده‌ است‌ («اطلس‌...»، 132، فهرست‌؛ من‌ در...، 125).
1. 2. 3. . 4. »« 5. »« 6. »« 7. 8.
پالمبانگ‌ عمده‌ترین‌ مركز بازرگانی‌ سوماترای‌ جنوبی‌ است‌ و داد و ستد قابل‌ ملاحظه‌ای‌ با بنادر مالزی‌، چین‌، تایلند و دیگر بنادر اندونزی‌ دارد. افزون‌ بر موقعیت‌ بازرگانی‌، این‌ شهر به‌ سبب‌ دارا بودن‌ منابع‌ نفتی‌ از اهمیت‌ بسزایی‌ برخوردار است‌. مهم‌ترین‌ محصولات‌ صادراتی‌ این‌ شهر فرآورده‌های‌ نفتی‌، كائوچو، رزین‌ خام‌ و دیگر محصولات‌ جنگلی‌ است‌. صنایع‌ اصلی‌ پالمبانگ‌، استخراج‌ و پالایش‌ نفت‌، كشتی‌سازی‌، تصفیۀ رزین‌، ظروف‌سازی‌ و حكاكی‌ روی‌ چوب‌ است‌ (همان‌، 125، 128؛ هاردجونو، 237؛ بریتانیكا، VII / 689).
پالمبانگ‌ با 100‘507‘1 تن‌ جمعیت‌ (1383 ش‌ / 2004 م‌) كه‌ حدود 85٪ آن‌ را مسلمانان‌ تشكیل‌ می‌دهند، پنجمین‌ شهر بزرگ‌ اندونزی‌ و بزرگ‌ترین‌ شهر جزیرۀ سوماترا به‌ شمار می‌رود («فرهنگ‌ ... »؛ EI2).

پیشینیۀ تاریخی

نخستین‌ آگاهیها از پیشینۀ پالمبانگ‌ به‌ تاریخ‌ پادشاهی‌ بودایی‌ سری‌ ویجایه‌ می‌رسد كه‌ آغاز آن‌ را از 200 تا 500م‌ تخمین‌ زده‌اند («سری‌ ویجایه‌»). ظاهراً پالمبانگ‌ تا 416ق‌ / 1025م‌ كه‌ توسط دزدان‌ دریایی‌ سواحل‌ جنوبی‌ هند مورد تاخت‌ و تاز قرار گرفت‌، پایتخت‌ این‌ پادشاهی‌ بود، ولی‌ پس‌ از این‌ تهاجم‌ به‌ تدریج‌ اهمیت‌ خود را از دست‌ داد و سرانجام‌، پایتخت‌ پادشاهی‌ به‌ نواحی‌ شمالی‌تر منتقل‌ شد («پالمبانگ‌»). زائر بودایی‌چینی‌، ای‌ ـ چینگ‌ (ای‌ ـ تسینگ‌) كه‌ در 51ق‌ / 671م‌ از پالمبانگ‌ دیدار كرده‌، آنجا را یكی‌ از مراكز تعلیم‌ آیین‌ بودا و زبان‌ سنسكریت‌ معرفی‌ كرده‌ است («اندونزی‌»، تاریخ‌، پادشاهی‌ ... ؛ هال‌، 42-43). پادشاهی‌ سری‌ ویجایه‌ در 779 ق‌ / 1377 م‌، به‌ دست‌ پادشاهی‌ ماجا پاهیت‌ سرنگون‌، و پالمبانگ‌ به‌ قلمرو این‌ پادشاهی‌ افزوده‌ شد ( اندونزی‌...، 14، 16). پارامسوارا آخرین‌ پادشاه‌ سری‌ویجایه‌ پس‌ از شكست‌ و فرار، در 816ق‌ / 1413م‌، پادشاهی‌ مالاكا را بنیاد نهاد و چندی‌ بعد به‌ اسلام‌ گروید (EI2؛ «سری‌ ویجایه‌»).
نخستین‌ نیای‌ مسلمان‌ سلاطین‌ بعدی «دارالسلام‌ پالمبانگ‌» اریه‌ دمر (پس‌ از اسلام‌ آوردن‌: اریه‌ دله‌ = اریه‌ عبدالله‌) است‌ كه‌ در نیمۀ دوم‌ سدۀ 9ق‌ / 15م‌ اسلام‌ آورد. سوسوهونان‌ اریه‌ كوسومه‌ عبدالرحیم‌ (1069- 1118ق‌ / 1659-1706م‌) اولین‌ فرمانروا از سلاطین‌ دارالسلام‌ پالمبانگ‌ بود كه‌ عنوان‌ سلطان‌ یافت‌.(EI2).
كمپانی‌ هندشرقی‌ هلند كه‌ در 1026ق‌ / 1617م‌ مركز تجارتی‌ در پالمبانگ‌ تأسیس‌ كرده‌ بود، در 1069ق‌ / 1659م‌ به‌ ساخت‌ قلعه‌ای‌ در آن‌ شهر مبادرت‌ ورزید ( بریتانیكا، همانجا). در 1226ق‌ / 1811م‌ سلطان‌ محمود بدرالدین‌ كه‌ از حضور هلندیها در قلمروش‌ ناخشنود بود، به‌ پشت‌گرمی‌ نیروهای‌ انگلیسی‌ - كه‌ به‌ تازگی‌ بر جاوه‌ چیره‌ شده‌ بودند - به‌ واحدهای‌ نظامی‌ هلندی‌ در پالمبانگ‌ حمله‌ برد و شماری‌ از آنان‌ را كشت‌، اما سلطان‌ محمود بدرالدین‌ با انگلیسیها نیز چندان‌ موافق‌ نبود، در نتیجه‌ در 1812م‌ نیروهای‌ انگلیسی‌ به‌ پالمبانگ‌ حمله‌ كردند و دربار را غارت‌ نمودند و برادر كوچك‌تر او را به‌ نام‌ سلطان‌ احمد نجم‌الدین‌ بر تخت‌ نشاندند، اما اختلافات‌ میان‌ این‌ دو برادر پایان‌ نیافت‌ و سرانجام‌ هلندیها در 1821م‌ با نیرویی‌ نظامی‌ متشكل‌ از 4 هزار تن‌ نظامی‌ به‌ پالمبانگ‌ حمله‌ بردند و فرزند بزرگ‌ سلطان‌ احمد نجم‌الدین‌ را كه‌ همنام‌ پدرش‌ بود، به‌سلطنت‌ رساندند. در 1823م‌ هلندیها پالمبانگ‌ را تحت‌ حاكمیت‌ مستقیم‌ خود درآوردند و برای‌ سلطان‌ نیز مستمری‌ برقرار كردند و بدین‌ترتیب‌، استقلال‌ این‌ سلطان‌نشین‌ مسلمان‌ به‌ پایان‌ رسید (ریكلفس‌، 220).
در جنگ‌ جهانی‌ دوم‌ این‌ شهر به‌ اشغال‌ ژاپن‌ درآمد، و در 1948-1950م‌ پایتخت‌ حكومت‌ خودمختار سوماترای‌ جنوبی‌ گردید، تا آنكه‌ رسماً در 1329ش‌ / 1950م‌ به‌ جمهوری‌ اندونزی‌ ملحق‌ شد ( بریتانیكا، همانجا؛ نیز نک‌ : لگ‌، 79).

مآخذ

اندونزی‌ گذشته‌ و آینده‌، ادارۀ اطلاعات‌ سفارت‌ جمهوری‌ اندونزی‌، تهران‌؛
ریكلفس‌، م‌. ك‌.، تاریخ‌ جدید اندونزی‌، ترجمۀ عبدالعظیم‌ هاشمی‌نیك‌، تهران‌، 1370ش‌؛
من‌ در اندونزی‌ بودم‌، ادارۀ اطلاعات‌ سفارت‌ جمهوری‌ اندونزی‌، تهران‌؛
نیز:

Britannica, micropaedia, 1978;
Britannica Atlas, Chicago, 1996;
EI2;
Hall, D.G.E., A History of South-East Asia, London, 1964;
Hardjono, J., Indonesia Land and People, Djakarta, 1970;
»Indonesia«, Britannica, 2004;
Legge, J. D., Indonesia, New Jersey, 1964;
«Palembang», Wikipedia, www. en. wikipedia. org / wiki / Palembang;
«Srivijaya», Wikipedia,www.en.wikipedia.org / wiki / Srivijaya;
The World Gazetteer, www. world-gazetteer.com / d / d_id_ss.htm.

فریبا پات‌