پاپی

پاپی‌، از بخشهای‌ شهرستان‌ خرم‌آباد در استان‌ لرستان‌. نام‌ این‌ بخش‌ برگرفته‌ از نام‌ ایل‌ پاپی‌ (ه‌ م) است‌. بخش‌ پاپی‌ با حدود 400‘1 كمـ2 وسعت‌، در جنوب‌ خاوری‌ شهرستان‌ خرم‌آباد قرار گرفته‌، و مركز آن‌ شهر سپید دشت‌ است‌. این‌ بخش‌ 5 دهستان‌ به‌ نامهای‌ كشور، سپید دشت‌، چم‌سنگر، تنگ‌ هفت‌ و گریت‌، و 201 آبادی‌ مسكونی‌ دارد ( جغرافیا ... ، 2 / 1094؛ نشریه‌ ...، 53؛ سرشماری‌، نتایج‌، پانزده‌؛ نامه‌ ... ).
بخش‌ پاپی‌ از شمال‌ به‌ شهرستان‌ دورود و بخشهای‌ مركزی‌ و زاغه‌ از بخشهای‌ خرم‌آباد، از جنوب‌ به‌ استان‌ خوزستان‌، از خاور به‌ بخش‌ زَزوماهرو از بخشهای‌ الیگودرز، و از باختر به‌ بخش‌ مركزی‌ خرم‌آباد و شهرستان‌ پل‌ دختر محدود است‌ (همانجا).
پاپی‌ منطقه‌ای‌ كوهستانی‌ است‌ و با وجود كوههای‌ بلند و ارتفاع‌ بسیار وجنگلهای‌ انبوه‌، آب‌وهوایی ‌ییلاقی‌ دارد. بسیاری‌ از گذرگاههای‌ آن‌ در زمستان‌ با ریزش‌ برف‌ مسدود می‌گردد. آب‌ و هوای‌ سردسیری‌ پاپی محیط بسیار مناسبی‌ را برای‌ زندگی‌ عشایر كوچنده‌ای‌ كه‌ زمستانها را در اطراف‌ اندیمشك‌ و در بخش‌ الوار گرمسیری‌ سپری‌ می‌كنند، فراهم‌ آورده‌ است‌ (ایزد پناه‌، 3 / 159-160).
كوههای‌ بخش‌ پاپی‌ كه‌ بیش‌ از دوهزار متر ارتفاع‌ دارند، اینهاست‌: تاف‌ و هشتاد پهلو در دهستان‌ كشور؛ كَلا، شَبران‌، شبان‌ كُش‌، دیرو، دارنماز، رَگ‌ سِریجه‌ در دهستان‌ گریت‌؛ گُداخِر، گِروه‌، گریوه‌ و لاوه‌ در دهستان‌ تنگ‌ هفت‌ ( فرهنگ ‌جغرافیایی ‌كوهها ... ، 2 / 204، 215، 218، 219، 227، 233، 238، 239، 242، 251). بیشتر این‌ كوهها از جنگلهای‌ انبوه‌ بلوط، زال‌ زالك‌، گلابی‌ و انگور جنگلی‌ پوشیده‌ است‌ (ساكی‌، 197؛ ایزدپناه‌، 3 / 158-159).
در بخش‌ پاپی‌ چندین‌ رودخانۀ فصلی‌ و دائمی‌ جریان‌ دارد. رودخانۀ سِزار، یكی‌ از شاخه‌های‌ عمدۀ رودخانۀ دز مهم‌ترین‌ آنهاست‌. آب‌ سرخ‌ (سرخاب‌)، شصت‌ ماهرو، آب‌ واسك‌، آب‌ مأمون‌ و آب‌ زز و شباندر از دیگر رودخانه‌های‌ این‌ بخش‌ است‌ كه‌ همگی‌ به‌ رودخانۀ سزار می‌ریزند (نک‌ : فرهنگ‌ جغرافیایی‌ آبادیها ... ، 90، 353؛ افشین‌، 1 / 299-301، 313).
گذران‌ زندگی‌ مردم‌ بخش‌ پاپی‌ بر پایۀ كشاورزی‌، باغداری‌ و دامداری‌ است‌. كشاورزی‌ در این‌ بخش‌ به‌ دو صورت‌ آبی‌ و دیم‌ رواج‌ دارد. آب‌ مورد نیاز از رودخانه‌ها و چاههای‌ ژرف‌ تأمین‌ می‌شود. گندم‌، جو و بنشن‌ از محصولات‌ كشاورزی‌، و انگور، زردآلو و سیب‌ از محصولات‌ باغی‌ آنجاست‌. دامداری‌ فعالیت‌ اصلی‌ مردم‌ پاپی‌ است‌ و فرآورده‌های‌ دامی‌ آن‌ شامل‌ لبنیات‌، گوشت‌، پوست‌ و پشم‌ است‌ ( فرهنگ جغرافیایی‌آبادیها، 91).
بیشتر جمعیت‌ این‌ بخش‌ را افراد ایل‌ پاپی‌ تشكیل‌ می‌دهند (همانجا). جمعیت‌ این‌ بخش‌ در 1378ش‌ 744‘22 تن‌ بوده‌ است‌ ( نامه‌).

مركز بخش‌

در 1317 ش‌ كه‌ منطقۀ پاپی‌ به‌ بخش‌ تبدیل‌ شد، روستای «حكومتی‌» واقع‌ در دهستان‌ كشور به‌ عنوان‌ مركز آن‌ تعیین‌ گردید. پس‌ از مدتی‌، مركز این‌ بخش‌ به‌ ایستگاه «كشور»، و سپس‌ در 1325 ش‌ به‌ روستای «سپیددشت‌» منتقل‌ شد. سپیددشت‌ در اردیبهشت‌ 1381 رسماً به‌ شهر تبدیل‌ گشت‌ و شهرداری‌ آن‌ تأسیس‌ شد ( نامه‌).شهر سپیددشت‌، مركز بخش‌ پاپی‌ در 48 و 13 طول‌ شرقی‌ و 33 و 26 عرض‌ شمالی‌ و در ارتفاع‌ 142‘1 متری‌ از سطح‌ دریا واقع‌ است‌ (پاپلی‌، 314؛ قس‌: فرهنگ‌ جغرافیایی‌ آبادیها، 353). سپیددشت‌ كه‌ در گذشته‌ اِسپی‌رَزیل‌ نامیده‌ می‌شد، پس‌ از احداث‌ راه‌آهن‌ سراسری‌ به «سه‌ پیچ‌ دشت‌» و سپس‌ به «سپیددشت‌» معروف‌ گردید (همانجا). این‌ شهر در مسیر راه‌آهن‌ دورود به‌ اندیمشك‌ قرار گرفته‌ است‌ و رودخانۀ سزار از كنار آن‌ می‌گذرد. آب‌ وهوای‌ این‌ شهر معتدل‌ مایل‌ به‌ گرم‌ و نیمه‌ خشك‌ است‌ (جعفری‌، 3 / 709).
بر اساس‌ سرشماری‌ 1375ش‌، جمعیت‌ سپید دشت‌ 208‘4 تن‌ بوده‌ است‌ ( سرشماری‌،شناسنامه‌، 10).

مآخذ

افشین‌، یدالله‌، رودخانه‌های‌ ایران‌، تهران‌، 1373ش‌؛
ایزدپناه‌، حمید، آثار باستانی‌ و تاریخی‌ لرستان‌، تهران‌، 1376ش‌؛
پاپلی‌ یزدی‌، محمد حسین‌، فرهنگ‌ آبادیها و مكانهای‌ مذهبی‌ كشور، مشهد، 1367ش‌؛
جعفری‌، عباس‌، دایرةالمعارف‌ جغرافیایی‌ ایران‌، تهران‌، 1379ش‌؛
جغرافیای‌ كامل‌ ایران‌، وزارت‌ آموزش‌ و پرورش‌، تهران‌، 1366ش‌؛
ساكی‌، علی‌ محمد، جغرافیای‌ تاریخی‌ و تاریخ‌ لرستان‌، خرم‌آباد، 1343ش‌؛
سرشماری‌ عمومی‌ نفوس‌ و مسكن‌ (1375ش‌)، شناسنامۀ آبادیهای‌ كشور، شهرستان‌ خرم‌آباد، مركز آمار ایران‌، تهران‌، 1376 ش‌؛
همان‌، نتایج‌ تفصیلی‌؛
فرهنگ‌ جغرافیایی‌ آبادیهای‌ كشور (خرم‌آباد)، سازمان‌ جغرافیایی‌ نیروهای‌ مسلح‌، تهران‌، 1373 ش‌؛
ج‌ 58؛
فرهنگ‌ جغرافیایی‌ كوههای‌ كشور، سازمان‌ جغرافیایی‌ نیروهای‌ مسلح‌، تهران‌، 1379ش‌؛
نامۀ بخشداری‌ پاپی‌، مورخ‌ 25 / 10 / 81، شم‌ 1150؛
نشریۀ اسامی‌ عناصر و واحدهای‌ تقسیماتی‌ به‌ همراه‌ مراكز، معاونت‌ سیاسی‌ وزارت‌ كشور، تهران‌، 1380ش‌.

علی‌ كرم‌همدانی‌