بنی سویف

بَنی‌سُوَیف، شهری در شمال شرقی مصر در كرانۀ رود نیل و مركز استانی به همین نام. استان بنی‌سویف با مساحتی حدود 322‘1كمـ 2 و جمعیتی حدود 000‘223‘2تن (1383ش / 2004م) در جنوب قاهره واقع است («فرهنگ ...»؛ انکـارتا).
خاك حاصل‌خیز ناشی از ته‌نشین شدن سیلابهای رود نیل و دسترسی آسان به آب این رودخانه كه به وسیلۀ شبكۀ عظیم آبیاری و نهرهای پرشاخه‌ای، چون بحر یوسف، بنی عدی و نهر ابراهیم كشتزارهای این منطقه را آبیاری می‌كند، استان بنی‌سویف را یكی از مراكز مهم كشاورزی مصر ساخته است. این امكانات سبب شده است تا دولت مصر در 1343ش / 1964م اقدام به سرمایه‌گذاری عظیم ملی برای توسعۀ كشاورزی منطقه نماید. ازاین‌رو، كلیۀ واحدهای كوچك و پراكندۀ روستایی در واحدهای تعاونی كشاورزی ادغام شدند (بریتانیكا، I / 791؛ العرب ...، 2 / 144-145؛ انکـارتا).
در گذشته اهمیت بنی سویف بیشتر به سبب تولیدات پشم آن بوده است، اما امروزه مهم‌ترین فرآوردۀ كشاورزی آن پنبه است (همانجا). واقع شدن بنی سویف بر سر راههای ارتباطی كه شمال و جنوب مصر را به یكدیگر متصل می‌سازد، سبب رشد اقتصادی و رونق بازرگانی آن شده، و بر اهمیت این شهر افزوده است (همانجا؛ بریتانیكا، همانجا). عبور راههایی از بنی سویف كه به نواحی باستانی مصر منتهی می‌گردد، این شهر را به یكی از مراكز جهانگردی مصر بدل ساخته است (همانجاها).
در 1383ش / 2004م شهر بنی‌سویف 600‘205تن جمعیت داشته است («فرهنگ»؛ انکـارتا). مقام شیخه حوریه در مسجد جامع البحر زیارتگاه اهالی بنی سویف است (EI² ).
پیشینۀ تاریخی: وجود آثار باستانی متعلق به دوران فراعنه در شهر باستانی هراكلئوپولیس در 16كیلومتری بنی‌سویف، نشانه‌ای از پیشینۀ كهن این شهر است (همانجا). ظاهراً این شهر مقارن ظهور اسلام اهمیت و اعتبار گذشتۀ خود را از دست داده بود، زیرا پس از ظهور اسلام در كتب فتوح و منابع جغرافیایی سده‌های نخستین اسلامی‌ نامی ‌از این شهر دیده نمی‌شود. به گفتۀ سخاوی (3 / 303) نام اصلی قدیم آن بِنِمْسُوَیه بوده است. از این شهر به صورتهای منقوسنه (ابن دقماق، 2 / 10) و مَنفَسوَیه (ابن جیعان، 172) نیز یاد شده است. ناحیۀ بنی‌سویف حدود 420‘3 فدان (یك جریب زمین در مصر) وسعت داشته كه حدود 90 فدان آن زیر كشت بوده، و ارزش محصولات آن حدود 17هزار دینار بوده است (همانجاها).
لئون افریقی (د 956ق / 1549م) بنی سویف را شهری كوچك در كنار نیل با زمینهای مساعد برای كشت كتان و كنف وصف كرده است و به گفتۀ همو پنبۀ این شهر به مرغوبیت شهرت داشت و به دیگر نقاط حتى به نواحی دور دست صادر می‌شده، و از آن پارچه‌های لطیف و بادوام بافته می‌شده است (2 / 234-235).
در حملۀ ناپلئون بناپارت به مصر در 1214ق / 1799م بنی سویف به تصرف نیروهای فرانسوی درآمد ( انکـارتا).در عهد محمد علی پاشا (حك‌ 1220-1264ق / 1805- 1848م)، حاكم مصر بنی سویف بار دیگر مورد توجه قرار گرفت و رونق از دست رفتۀ خود را باز یافت (EI² ). زین‌العابدین شیروانی در سدۀ 13ق / 19م این شهر را دیده، و آن را قصبه‌ای با هزار خانه وصف كرده است (ص 168).

مآخذ

ابن جیعان، یحیی، التحفة السنیة باسماء البلاد المصریة، به كوشش برنهارد موریتس، قاهره، 1898م؛ ابن دقماق، ابراهیم، الانتصار، بیروت، 1310ق / 1893م؛ زین‌العابدین شیروانی، بستان السیاحة، تهران، 1315ق؛ سخاوی، محمد، الضوء اللامع، بیروت، دارمكتبة الحیاة؛ العرب فی ریف مصر و صحراواتها، ترجمۀ زهیرشایب، قاهره، 1980م؛ لئون افریقی، حسن بن محمد وزان، وصف افریقیا، ترجمۀ محمد حجی و محمد اخضر، بیروت، 1983م؛ نیز:

Britannica, micropaedia, 1978;
EI²;
Encarta Reference Library, 2003;
The World Gazetteer, www. world - gazetteer. com / r / r _ eg. htm.

مهدی كیوانی