ابوسهل خجندی

اَبوسَهْلِ خُجَنْدی، وزیر و دبیر عصر غزنوی. از زندگانی او اطلاع كمی در دست است و منابع تاریخی تا حدود دو قرن پس از او، درباره‌اش هیچ آگاهی به دست نداده‌اند و پس از آن نیز آنچه نوشته‌اند، مطالبی متناقض است. به گفتۀ منشی كرمانی (ص 46) وی در حكومت سلطان مسعود (حك‌ ‌421-432 ق / 1030- 1041 م) و جانشینان وی، دبیر دیوان بوده است (نیز نك‌ : فصیح خوافی، 2 / 174؛ عقیلی، 195؛ خواندمیر، 146-147).
ابراهیم بن مسعود (حك‌ ‌451-492 ق / 1059- 1099م) پس از قتل نخستین وزیرش، ابوبكر بن ابی صالح، ابوسهل را به مقام وزارت برگزید، اما چندی بعد به دلیلی كه بر ما روشن نیست، از او روی برتافت و از وزارت خلع كرد و چشمانش را میل كشید (منشی كرمانی، عقیلی، فصیح خوافی، همانجاها).
فصیح خوافی (همانجا) انتصاب وی را به مقام وزارت در 450 ق / 1058 م گزارش كرده است. درحالی‌كه می‌دانیم ابراهیم غزنوی در 451 ق / 1059 م به حكومت رسیده است (بیهقی، 431). در هر حال با توجه به قراین موجود، وی احتمالاً در 451-452 ق وزارت سلطان غزنوی را برعهده داشته است. برخی منابع (منشی كرمانی، خواندمیر، همانجاها) فضل و دانش وی را ستوده‌اند، اما از چگونگی كار وی در ایام وزارت و همچنین از زندگی وی بعد از عزل، اطلاعی به دست نمی‌دهد.

مآخذ

بیهقی، ابوالفضل محمد بن حسین، تاریخ، به كوشش علی اكبر فیاض، تهران، 1350 ش؛
خواندمیر، غیاث‌الدین، دستورالوزراء، به كوشش سعید نفیسی، تهران، 1355 ش؛
عقیلی، سیف‌الدین، آثار الوزراء، به كوشش جلال‌الدین حسینی ارموی، تهران، 1364 ش؛
فصیح‌خوافی، احمد بن محمد، مجمل فصیحی، به كوشش محمود فرخ، مشهد، 1340 ش؛
منشی كرمانی، ناصرالدین، نسائم الاسحار من لطائم الاخبار، به كوشش جلال‌الدین حسینی ارموی، تهران، 1364 ش.

ابوالفضل خطیبی