آفرین نامه

آفَرین‌نامه، منظومه‌ای از ابوشکور بلخی شاعر نیمۀ اول سدۀ 4ق / 10م. این منظومه در قالب مثنوی و در بحر متقارب، به نام نوح بن نصر بن احمد سامانی (331-343ق / 943-954م) و در فاصلۀ سالهای 333-336ق / 945-947م سروده شده است. گویا آغاز نظم این مثنوی در 333ق / 945م بوده است. خود می‌گوید:

مر این داستان‌کش بگفت از خیال ابر سیصد و سی و سه بود سال

به گفتۀ عوفی (2 / 21)، نظم آن در 336ق / 947م به پایان رسیده است. از این منظومه جز ابیاتی پراکنده در کتابهایی چون لغت فرس اسدی، راحةالانسان یا پندنامۀ انوشیروان، قابوس‌نامه، ترجمان‌البلاغه، مرصادالعباد، لباب‌الالباب و تحفةالملوک برجای نمانده است. مجموع آنها در حدود 117 بیت است (عنصرالمعالی، تعلیقات مصحح، 215).
این مثنوی ظاهراً مجموعه‌ای از داستانهای حکمت‌آمیز و مشتمل بر پندهای اخلاقی و تمثیلات کوتاه بوده است. گرچه نمی‌توان آن را نمونۀ کامل شعر فلسفی و حکمی دانست، اما جلوه‌های تفکر فلسفی، مخصوصاً تأکید بر حکمت عملی و نگرشهای اخلاقی و تربیتی در آن فراوان دیده می‌شود.

مآخذ

دبیرسیاقی، محمد، «ابوشکور بلخی و اشعار او»، گنج بازیافته، تهران، خیام، 1333ش، صص 1-44؛
صفا، ذبیح‌الله، تاریخ ادبیات در ایران، تهران، فردوسی، 1363ش، 1 / 404؛
عنصرالمعالی، کیکاووس ‌بن اسکندر، قابوس‌نامه، به کوشش سعید نفیسی، تهران، فروغی، 1362ش؛
عوفی، محمد، لباب‌الالباب، به کوشش ادوارد براون، لیدن، 1321ق؛
فروزانفر، بدیع‌الزمان، سخن و سخنوران، تهران، خوارزمی، 1350ش، صص 25-26؛
لغت‌نامۀ دهخدا، ذیل ابوشکور.

بخش ادبیات