نویسنده (ها) :
بخش ادبیات
آخرین بروز رسانی : سه شنبه 28 آبان 1398 تاریخچه مقاله
آشوبْنامه، مجموعهای است به فارسی، با نثری رنگین و آمیخته به نظم از طغرای مشهدی، شاعر سدۀ 11ق / 17م. این اثر که به نامهای آشوبنامه، هفتآشوب (اهداییِ مشکوٰة، 199-200) و شهرآشوب (ایوانف، 23-25) خوانده شده است. مجموعۀ 7 دیباچهای است که طغرا بر 7 مثنوی سبعۀ سیارۀ زلالی خوانساری (سدۀ 11ق / 17م) نوشته و شامل یک دیباچه، 7 بخش و یک خاتمه است. نویسنده در دیباچه پس از برشمردن و ستایش تنی چند از شاعران بنام پارسی، از زلالی خوانساری یاد کرده و با بیانی ستایشآمیز از سبعۀ سیارۀ او سخن گفته است. ترتیب آشوبنامه بدین شرح است: دیباچۀ مجموعه؛ آشوب اول، دیباچۀ محمود و ایاز، آشوب دوم، دیباچۀ حسن گلوسوز؛ آشوب سوم، دیباچۀ شعلۀ دیدار؛ آشوب چهارم، دیباچۀ سلیماننامه یا سلیمان و بلقیس؛ آشوب پنجم، دیباچۀ آذر و سمندر؛ آشوب ششم، دیباچۀ میخانه؛ آشوب هفتم، دیباچۀ ذره و خورشید. نثر آمیخته به صنایع طغرا در شبهقارۀ هندوپاکستانِ همیشه مورد توجه بوده و آشوبنامۀ او همراه با رقعات و رسائل دیگرش در مدارس قدیمۀ آن سرزمین از کتب درسی بوده است. نسخ خطی آشوبنامه در ضمن کلیات طغرا در کتابخانههای بزرگ جهان موجود است. آشوبنامه همراه با دیگر رسالههای طغرا با نام رسائل طغرا (رقعات طغرا) در کانپور در 1871م به چاپ رسیده (ریو، II / 742-744).
مآخذ
اهدایی مشکوٰة، فهرست خطی، 2 / 195؛ نیز:
E the, Hermann. Catalogue of Perstan Manuscriots, London, Oxford, 1937, II / 103; Ivanow, Wladimir, Concise Descriptive Catalogue of the Persian Manuscripts in the Curzon Collection, Calcutta, Asiatic Society of Bengal, P. 128: Rieu, Charles, Catalogue of the Persian Manuscripts in the British Museum, 1966, 11.