آریانا

آریانا، دایرةالمعارفی به زبان فارسی گردآوردۀ گروهی از دانشمندان افغانستان که انجمن دایرةالمعارف (مؤسسه‌ای رسمی) آن را در 6 مجلد به این شرح در کابل منتشر کرده است: جلد اول (آ ـ ابوطالب)، 1328ش؛ جلد دوم (ابوالطیّب مصعبی ـ اسپ)، 1330ش؛ جلد سوم (اسب آبی ـ اوکراین)، 1335ش؛ جلد چهارم (اولتیماتوم ـ جمز)، 1341ش؛ جلد پنجم (جمز ـ فتحعلی‌شاه)، 1348ش؛ جلد ششم (فتحی غزنوی ـ یونس)، 1348ش.
از دانشمندان شناخته‌شدۀ افغانستان که مقالاتی در این دایرةالمعارف نوشته‌اند، می‌توان احمدعلی کهزاد، خلیل‌الله خلیلی و سرور گویا را نام برد. بسیاری از مقالات نیز عیناً از لغت‌نامۀ دهخدا اقتباس شده و در مقدمۀ مجلدات به این نکته اشاره رفته است. همچنین مدخلهای مربوط به رجال و فرقه‌های اسلامی به‌ویژه در حرف «آ» و «ب» عیناً و بی‌کم و کاست از ترجمۀ عربی دایرةالمعارف اسلام (چاپ نخست) گرفته شده و حتى اشتباهاتی که در ترجمۀ عربی صورت گرفته به همان‌گونه در ترجمۀ فارسی باقی مانده است. 4 جلد نخست شامل عنوانهای بیشتری است و مطالب آن نیز با تفصیل بیشتر شرح داده شده است؛ لیکن در جلد پنجم و ششم تعداد عناوین اصلی کمتر و مقالات مختصرتر است. دائرةالمعارف آریانا از لحاظ مقالات مربوط به افغانستان قابل توجه است.

مآخذ

آریانا، دایرةالمعارف، جمـ .

سیدعلی آل‌داوود