آداب عباسی

آدابِ عَبّاسی، كتابی فارسی حاوی دعاهای شبانه‌روزی، ترجمۀ ملاصدرالدین محمد بن محب‌علی معروف به صدرای تبریزی از محدثان شیعی سدۀ 11ق / 17م. این كتاب ترجمۀ مفتاح‌الفلاح نوشتۀ بهاءالدین محمدبن حسین بن عبدالصمد جبعی عاملی معروف به شیخ بهایی (953-1031ق / 1546-1622م) است. صدرای تبریزی شاگرد شیخ بهایی بوده و این كتاب را به نام شاه عباس صفوی اول (حكومت: 996- 1038ق / 1588-1629م) به فارسی برگردانده و توضیحاتی بر آن افزوده است. مفتاح‌الفلاح دارای 6 باب و در شرح اعمال و دعاهای مربوط به اوقات مختلف شبانه‌روز است. مؤلف این اوقات را به 6 بخش تقسیم كرده است: 1. از طلوع صبح صادق تا برآمدن آفتاب؛ 2. از برآمدن آفتاب تا نیمروز؛ 3. از نیمروز تا غروب خورشید؛ 4. از غروب خورشید تا هنگام خواب؛ 5. از هنگام خواب تا نیمه‌شب؛ 6. از نیمه‌شب تا طلوع صبح صادق.
نگارش كتاب را شیخ بهایی در 21 صفر 1051ق / 22 مه 1641م در شهر گنجۀ قفقاز به پایان برده است. كتاب مفتاح الفلاح در 1304ق / 1886م در بمبئی، 1317ق / 1889م در تهران و 1324ق / 1906م در مصر به چاپ رسیده، ولی آداب عباسی چاپ نشده است. از این ترجمۀ فارسی نسخه‌هایی خطی در كتابخانه‌های ملی (تهران)، سلطنتی (سابق)، مجلس شورای اسلامی (سنای سابق)، مسجد جامع گوهرشاد (مشهد)، ملی ملك و آستان قدس رضوی (مشهد)، مدرسۀ شهید مطهری (سپهسالار سابق)، آیت‌الله مرعشی (قم) و مركزی دانشگاه تهران موجود است. صدرای تبریزی ترجمۀ ملخصی نیز از مفتاح‌الفلاح انجام داده است. برخی از مترجمان دیگر نیز مفتاح‌الفلاح را ترجمه یا شرح كرده‌اند (نك‌ : مفتاح الفلاح).

مآخذ

آستان قدس، فهرست، 6 / 200؛
آقابزرگ، الذریعة، 1 / 24-25؛
آیت‌الله مرعشی، فهرست خطی، 10 / 336-337؛
چهار كتابخانۀ مشهد، فهرست خطی، صص 59-60؛
سلطنتی (سابق)، فهرست خطی دینی، ص 403؛
سنای (سابق)، فهرست خطی، 1 / 96؛
مدرس، محمدعلی، ریحانة‌الادب، تبریز، 1346ش، 3 / 301؛
مشار، خانبابا، فهرست چاپی عربی، صص 880-881؛
ملی ملك، فهرست خطی، 2 / 2-3، 368-369.

بخش ادبیات