اردیبهشت

اُرْدیبِهِشْت‌، نام دومین ماه‌ از سال‌ و دومین‌ ماه‌ از فصل‌ بهار در سال‌ شمسی‌ در تقویم‌ كنونی‌ ایرانی‌ و نام‌ سومین‌ روز از هر ماه‌ شمسی‌ در تقویم‌ ایرانیان‌ قدیم‌. نام‌ این‌ ماه‌ در پهلوی‌ به‌ دو صورت اَرْدْوَهِشْت‌ (بندهشن‌، 35، سطر 8) یا اُرْدْوَهِشْت‌ («بندهش‌»، 18، سطر 2) آمده‌، و این‌ صورتها خود از صورت‌ فرضی‌ ایرانی‌ باستان‌ اَرْته‌ وَهیشْته‌ یا رْته‌وَهیشْته‌ (در اوستا اَشه‌ وَهیشته‌، نام‌ دومین‌ امشاسپند) مشتق‌ شده‌ است‌.
در اواخر دورۀ ساسانیان‌ به‌سبب رعایت‌نكردن كبیسه‌ها، اردیبهشت‌ در جای‌ طبیعی‌ خود قرار نگرفته‌ بود و این‌ وضع‌ ادامه‌ یافت‌ تا در زمان‌ ملكشاه‌ سلجوقی‌ در 467ق‌/ 1075م‌ كه‌ تقویم‌ جلالی‌ وضع‌ شد، اردیبهشت‌ نیز ماه‌ دوم‌ تعیین‌ گردید. در دورۀ ساسانیان‌ روز سوم‌ ماه‌ اردیبهشت‌ را كه‌ روز تقارن‌ نام‌ ماه‌ و نام‌ روز بود، جشن می‌گرفتند و آن‌ را اردیبهشتگان‌ می‌نامیدند (بیرونی‌، 219). ماه اردیبهشت‌ به‌ عنوان‌ زیباترین‌ و خرم‌ترین‌ ماه‌ سال‌ در شعر فارسی‌ مكرر آمده‌ است‌ (نك‌ : لغت‌نامه‌).

مآخذ

«بندهش‌»، متنهای‌ پهلوی‌، تهران‌، بنیاد فرهنگ‌؛
بیرونی‌، الآثار الباقیة، به‌ كوشش‌ ادوارد زاخاو، لایپزیگ‌، 1923م‌؛
لغت‌نامۀ دهخدا؛
نیز:

Bundahišn, TD2, Bombay, 1908.
احمد تفضلی‌