ابراهیم مرزوق

اِبْراهیم مَرْزوق (1233-1283ق / 1818-1866م)، ادیب و شاعر مصری. وی در قاهره زاده شد و در خرطوم درگذشت. در جوانی به مدرسۀ زبانهای بیگانه در قاهره وارد شد و زبان فرانسه را نیك آموخت، اما علاقۀ او به ادبیات عربی، موجب شد كه انبوهی قطعۀ منثور و منظوم (شیخو، 87: 000‘20 بیت) حفظ كند، پس از فراغت از تحصیل، به خدمت دولت درآمد و به كارهای كوچك و كم اهمیت پرداخت تا سرانجام مأموریتی در شهر خرطوم، پایتخت سودان به وی محول شد و تا پایان عمر در آنجا ماند. در اثنای كار به یاری مظهر پاشا حاكم عثمانی خرطوم، چندی به ستیز با انقلابیون كَسْله پرداخت.
ابراهیم مرزوق هرگز از سرودن شعر دست نكشید، اما انبوهی از این اشعار یا در مناسبتهای خاص سروده شده و یا تخمیس و تشطیر قصاید بزرگ عرب است. به این جهت، عمدۀ مضامین او منحصر به مدح و رثا و تهنیت و تسلی و اخوانیات و مفاهیم حكمت‌آمیز است. اشعار او كه پراكنده بود، توسط محمد بك سعید بن جعفر پاشا جمع‌آوری شد و تحت عنوان الدُرُّ البَهیُّ المَنسوقُ بدیوانِ ابراهیم بك مرزوق، انتشار یافت (قاهره، 1287ق / 1870م). گویا تعدادی از این اشعار از آنِ دیگران است كه محمد بك به اشتباه در دیوان او آورده است (زركلی، 1 / 69). به كتاب دیگری به نام رحلة السلامة و نحلة الكرامة از آثار او اشاره كرده‌اند كه در نثری مسجع، رویدادهایی را كه در سودان شاهد بوده، شرح داده است (قاهره، 1268ق / 1852م).

مآخذ

داغر، یوسف اسعد، مصادر الدراسة الادبیة، بیروت، 1392ق، 3 / 1186؛
زركلی، خیرالدین، الاعلام، بیروت، 1984م؛
سركیس، چاپی، 1 / 20؛
شیخو، الأب لویس، الآداب العربیة فی القرن التاسع عشر، بیروت، 1343ق؛
كحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، بیروت، 1 / 111.

آذرتاش آذرنوش