ابراهیم غافقی

اِبْراهیمِ غافِقی ابواسحاق بن احمد بن عیسی (641-716 ق / 1243-1316 م)، نحوی، قاری و فقیه مالكی. در اِشبیله (سِویل) زاده شد و در سَبْتَه درگذشت و به همین سبب وی را اشبیلی و سَبْتی گفته‌اند. علت انتساب او به غافق، از قلعه‌های نزدیك اشبیلیه، دانسته نیست. اندك اطلاعی كه از او هست، در همۀ مآخذ به یكسان تكرار شده است و آن نیز باید همان روایتی باشد كه شاگرد وی ابوالقاسم بن عمران حضرمی ‌برای ذهبی نقل كرده و ابن حجر خلاصۀ آن را آورده است (1 / 12). وی در آغاز كودكی، در اشبیلیه می‌زیست و چون اسپانیاییها بر آن شهر چیره شدند، وی را در 646 ق / 1248م به سبته در ساحل تونس بردند. در آنجا به آموختن حدیث، فقه و نحو پرداخت و قرآن را به هفت قرائت فراگرفت و بعدها كتابی نیز دربارۀ قرائت نافع نوشت، اما بیش‌تر به صرف و نحو همت گماشت و كتاب سیبویه را نزد استاد خواند و سرانجام به زباندانی در سراسر مغرب نامور شد. شرحی بر كتاب الجمل زجاجی (د 339 ق / 950 م) به وی نسبت داده‌اند.

مآخذ

ابن حجر عسقلانی، احمدبن علی، الدرر الكامنة، حیدرآباد دكن، 1392ق؛
ابن عماد، عبدالحی، شذرات الذهب، قاهره، 1351ق. 6 / 38؛
تونكی، محمودحسن، معجم المصنفین، بیروت، 1344ق، 3 / 52، 53؛
حاجی خلیفه، كشف الظنون، استانبول، 1941م، 1 / 604؛
سوطی، جلال‌الدین، بغیة الوعاة، به كوشش محمد ابوالفضل ابراهیم، قاهره، 1384ق، 1 / 405؛
یافعی، عبدالله بن اسعد، مرآة الجنان، بیروت، 1390ق، 4 / 256.

آذرتاش آذرنوش