آدم هروی

آدَمِ هرَوی، ابوسعد آدم بن احمد بن اسد (د 536 ق / 1142م)، نحوی،‌ لغوی، مُحدث، و از ادیبان سدۀ 6 ق / 12م؛ از مردم هرات و منسوب بدان و ساكن بلخ. در 520 ق / 1126م در راه حج وارد بغداد شد و گروهی از فاضلان و ادیبان بر گرد او جمع شدند و از او حدیث و ادبیات فرا گرفتند. در همان‌جا بود كه میان وی و ابومنصور موهوب بن احمد جوالیقی مناظره‌ای درگرفت و آدم به او پاسخهای ادیبانه داد. وی از مدرسان برجستۀ مدرسۀ نظامیۀ بلخ بود. معروف‌ترین شاگرد و مرید او كه در محضر وی در آن مدرسه تربیت یافت، رشیدالدین سعدالملك محمد معروف به «وطواط» (؟ 480-573 ق / 1087-1177م) ادیب و سخن‌سرای برجستۀ بلخ و نویسندۀ بزرگ آن سامان بود كه نامه‌ای ارادت‌آمیز به وی نوشت و اشعاری حاكی از احترام ژرف نسبت به وی در آن گنجاند و پایگاه والای او را در علم و ادب گرامی داشت. متن این نامه در مآخذ شرح حال وی موجود است. آدم هروی در 25 شوال 536 ق در بغداد درگذشت و در همانجا به خاك سپرده شد.

مآخذ

امین، حسن، الموسوعة الاسلامیة، بیروت، دارالتعارف للمطبوعات، 1975م، 1 / 92؛
سیوطی، جلال‌الدین، بُغیة‌الوُعاة، قاهره، عیسی البابی الحلبی و شركاء، 1326ق، ص 176؛
طه، هند حسین، الأدب العربی فی اقلیم خوارزم، بغداد، وزارةالاعلام، 1976م، صص 313-314؛
لغت‌نامۀ دهخدا؛
مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانة‌الادب، تبریز، 1346ش، 7 / 125؛
وطواط، رشیدالدین، مجموعۀ رسائل، مصر، 1315ق، 2 / 29؛
یاقوت محمدی، ابوعبدالله، معجم الادباء، مصر، دارالمأمون، 1936م، 1 / 101-107.

كاظم موسوی بجنوردی