قواعد عامه دلالت لفظى‌

(2)

پيش درآمد

«حكايت» يا «دلالت» لفظ بر معنا دو جنبه دارد:

\* از يك جنبه يك پديده تكوينى است كه قوانين و قواعد تكوينى خاصى به همراه دارد؛

\* و از سوى ديگر يك پديده انسانى اختيارى است كه از اين جنبه قواعد و قوانين عقلايى خاصى مى‌پذيرد. عقلاء براى سامان بخشى روابط درون اجتماعى خويش قواعد و قوانينى مقرر مى‌كنند و مورد پذيرش و تسالم آنهاست و قبول و التزام به آنها از لوازم زندگى اجتماعى است. اين قواعد و قوانين برخى رفتارى‌اند و برخى گفتارى؛ زيرا آنچه انسان‌ها را با يكديگر پيوند مى‌دهد رفتار است يا گفتار.

و همان گونه كه قواعد و قوانينى كه در ميان عقلاء جهت تنظيم روابط رفتارى شكل مى‌گيرد غالباً مورد تاييد و امضاى شارع قرار مى‌گيرد، و پس از تاييد شارع به قوانين و ضوابط شرعى تبديل مى‌شوند، قواعد و قوانينى نيز در ميان عقلاء جهت تنظيم روابط گفتارى وجود دارد. اين قواعد و قوانين روابط تفهيم و تفاهم ميان عقلاء را تنظيم مى‌كنند، و با توجّه به اينكه شارع نيز از همين قواعد و قوانين در تفهيم و تفاهم استفاده مى‌كند، تأييد و امضاى شارع نسبت به اين قوانين محرز و مسلّم است. از پذيرش شارع قوانين و قواعد تفهيم و تفاهم عرفى را به قاعده حجّيت شرعى ظهور تعبير مى‌شود.

در مباحث الفاظ يا به تعبير ما مبحث دلالت از حجّيت ظهور كه به معناى پذيرش اين قواعد توسط شارع است بحث نمى‌كنيم بلكه از خود اين قوانين و قواعد بحث مى‌كنيم.

در اينجا تذكر اين نكته بجاست كه قوانينى كه جهت تنظيم روابط انسان‌ها با يكديگر توسط عقلاء جعل مى‌شوند قوانينى هستند كه- در حقيقت- حقوق و مسؤوليت‌هاى متقابل انسانها را