كمال اخلاقى‌

ميرزا قدس سره و نحوه‌ى ذكر قول ديگران در درس‌

يكى از خصوصيات مرحوم ميرزا قدس سره كه زبانزد بود و شاگردان را تحت تأثير عجيبى قرار داده بود، نحوه‌ى ذكر رأى مخالف با ايشان بود.

اگر مرحوم ميرزا قدس سره مى‌خواست رأى مخالف را ذكر كنند، ابتدا از صاحب آن رأى تجليل مى‌كردند، بعد ذكر مى‌كردند كه به دليل قاصر ما اين حرف اشكال دارد، بارها در بحث فقه مى‌گفتند: صاحب اين قبر كه اينجا خوابيده است (آيت اللَّه بروجردى) اين عالم متبحّر، جليل القدر اينگونه مى‌گويد و يا در بحث اصول معمولًا به اقوال مرحوم شيخ محمد حسين كمپانى رحمه الله اشكال وارد مى‌كردند. قبل از مطرح كردن اشكال از ايشان تمجيد مى‌كردند و سپس مى‌فرمودند: به نظر حقير ما آمده است كه اين حرف صحيح نمى‌باشد و آنگاه شروع به مطرح كردن مبانى خود مى‌كردند، هركس در پاى درس ميرزا قدس سره مى‌نشست، علاوه بر خوشه‌چينى نكات مهم و فراوان علمى، چگونگى درس خواندن و كسب موفقيت همراه با مراحل كمال را ياد مى‌گرفت. اين استاد فرزانه علاوه بر احاطه‌ى علمى بالا كه از نوادر نيم قرن اخير به حساب مى‌آيد، دلسوز بود و آنچه را در توان داشت، عرضه مى‌كرد. بارها نزديك ظهر مشاهده مى‌شد كه استاد به قدرى پاسخگو بوده است كه بى رمق شده، هر كس مسئله‌اى را از او طلب مى‌كرد با آن لبخند مليحانه پاسخگو بود و گاهى آنچنان فروع مسئله را بيان مى‌كرد كه خستگى بر ايشان عارض‌