زاج، نمك و معدنهاى ديگر چيزى بدست آورد، در صورتى كه به مقدار نصاب باشد، بايد خمس آن را بدهد.

مسأله 1808- نصاب معدن 15 مثقال معمولى طلاى مسكوك است، يعنى اگر قيمت چيزى را كه از معدن بيرون آورده، به 15 مثقال طلاى مسكوك برسد، بايد خمس آنچه را كه پس از كم كردن مخارجى كه كرده است باقى مى‌ماند بدهد.

مسأله 1809- استفاده‌اى كه از معدن برده چنانچه قيمت چيزى كه از معدن بيرون آورده به 15 مثقال طلاى مسكوك نرسد، خمس آن در صورتى لازم است كه به تنهائى يا با منفعتهاى ديگر كسب او از مخارج سالش زياد بيايد.

مسأله 1810- گچ و آهك و گِل سرشور و گِل سرخ از چيزهاى معدنى نيست، و كسى كه اينها را بيرون مى‌آورد در صورتى بايد خمس بدهد كه آنچه را بيرون آورده، به تنهائى يا با منافع ديگر كسبش از مخارج سال او زياد بيايد.

مسأله 1811- كسى كه از معدن چيزى بدست مى‌آورد، بايد خمس آن را بدهد، چه معدن روى زمين باشد يا زير آن، در زمينى باشد كه ملك است يا در جائى باشد كه مالك ندارد.

مسأله 1812- اگر نداند قيمت چيزى را كه از معدن بيرون آورده به 15 مثقال طلاى مسكوك مى‌رسد يا نه، خمس ندارد و لازم نيست به وزن كردن يا از راه ديگر قيمت آن را معلوم كند.

مسأله 1813- اگر چند نفر چيزى از معدن بيرون آورند، چنانچه قيمت سهم هر كدام به 15 مثقال طلاى مسكوك برسد بايد خمس آن را بدهند، و در غير اين صورت سهم هر كدام از منافع كسب حساب مى‌شود.

مسأله 1814- اگر معدنى را كه در ملك ديگرى است بيرون آورد، آنچه از آن بدست مى‌آيد، مال صاحب ملك است. و در صورتى كه به مقدار نصاب برسد، چون صاحب ملك براى بيرون آوردن آن خرجى نكرده بايد خمس تمام آنچه را كه از معدن بيرون آمده بدهد.

3- گنج:

مسأله 1815- گنج مالى است كه در زمين يا درخت يا كوه يا ديوار پنهان باشد و كسى آن را