است بايد آن را بجاآورد، و اگر گمان دارد حمد را نخوانده، چنانچه در سوره داخل شده باشد اعتنا به گمان ننمايد و نمازش صحيح است.

مسأله 1244- حكم شك و سهو و گمان در نمازهاى واجب يوميّه و نمازهاى واجب ديگر فرق ندارد، مثلا اگر در نماز آيات شك كند كه يك ركعت خوانده يا دو ركعت، چون شك او در نماز دو ركعتى است، نمازش باطل مى‌شود، و اگر گمان داشته باشد كه دو ركعت يا يك ركعت است، بر طبق گمان خود نماز را تمام مى‌نمايد.

سجده سهو

مسأله 1245- براى پنج چيز بعد از سلام نماز، انسان بايد دو سجده سهو به دستورى كه بعداً گفته مى‌شود بجاآورد:

اول- آنكه در بين نماز، سهواً حرف بزند.

دوم- جائى كه نبايد نماز را سلام دهد، مثلا در ركعت اول سهواً سلام بدهد.

سوم- آنكه تشهّد را فراموش كند.

چهارم- آنكه در نماز چهار ركعتى بعد از تمامى ذكر سجده دوم شك كند كه چهار ركعت خوانده يا پنج ركعت.

پنجم- آنكه يك سجده را فراموش كند يا اينكه در جائى كه بايد بايستد مثلا موقع خواندن حمد و سوره اشتباهاً بنشيند، يا در جائى كه بايد بنشيند مثلا موقع خواندن تشهّد اشتباهاً بايستد، در همه اين صور، بنابر احتياط واجب، بايد دو سجده سهو بجاآورد، و در غير اينها براى هر چيزى كه در نماز اشتباهاً كم يا زياد كند، احتياط مستحب آن است كه دو سجده سهو بنمايد. و احكام اين چند صورت در مسائلى گفته مى‌شود.

مسأله 1246- اگر انسان اشتباهاً يا به خيال اينكه نمازش تمام شده حرف بزند، بايد دو سجده سهو بجاآورد.

مسأله 1247- براى صدائى كه از آه كشيدن و سرفه كردن پيدا مى‌شود، سجده سهو واجب نيست، ولى اگر مثلا سهواً آخ يا آه بگويد، بايد سجده سهو نمايد.