احكام ديات‌

ديه، عبارت است از مالى كه از حيث مقدار و كيفيّت در شرع معيّن گرديده و به سبب جنايت بر جان يا عضو يا به واسطه جراحت و مانند اينها، واجب مى‌شود.

(مسأله 3427) در موارد خطاى محض يا شبيه عمد و همين طور در مواردى كه قصاص مقرر نشده است ديه اصالتاً ثابت مى‌باشد، امّا در جايى كه قصاص به جهت سبب يا مانعى امكان ندارد ثبوت ديه در آن عارضى است، يعنى ديه بدل از قصاص است نه اين‌كه اصالتاً ثابت است. البته در جايى كه قصاص در آن بدون ردّ چيزى ثابت مى‌باشد، ديه جز با رضايت ومصالحه ثابت نيست، چه قصاص در نفس باشد يا در غير آن. ولى در جايى كه قصاص در آن مستلزم ردّ چيزى است، ولى بين قصاص و گرفتن ديه مخيّر است، همان طورى كه اين مطلب قبلًا گذشت.

(مسأله 3428) اگر مسلمانى عمداً كشته شود، ديه او يكى از شش چيز است كه به ترتيب بيان مى‌شود:

اوّل: صد شتر نر كه پنج سال آنها كامل شده وداخل سال ششم شده باشند.

دوّم: دويست گاو كه بنابراحتياط دو سال آنها كامل شده وداخل سال سوّم شده باشند.

سوّم: هزار دينار كه هر دينارى مساوى است با سه چهارم (4/ 3) مثقال صيرفى از طلاى مسكوك.

چهارم: هزار گوسفند، بنابراقرب.

پنجم: ده هزار درهم بنابر مشهور امّا بعيد نيست كه دوازده هزار درهم باشد واكتفا به كمتر ازاين بايد با رضايت باشد. هر درهم برابر است با 6/ 12 نخود از نقره مسكوك. بنابراين ده درهم برابراست با پنج مثقال صيرفى و رُبع (4/ 1) مثقال.

ششم: دويست حُلّه بنابر احتياط، و هر حلّه ظاهراً دو لباس است و احتياط واجب آن است كه قاتل بر يكى از اقسام پنجگانه- به غير از حُلّه- اكتفا نمايد. بنابراين اگر دويست حُلّه را اختيارنمايد