و اعضاى آن نجس است مگر پشم، مو، كرك، پر، شاخ، استخوان و سُم از چيزهايى كه در حال حيات پاك است، نيز تخم آن در صورتى كه پوست روى آن باشد پاك است، اگرچه خوردن آن حلال نمى‌باشد، نيز مايه پنير كه در درون حيوان مى‌باشد.

(مسأله 2949) بنابر قول مشهور، بعضى از اجزاى حيوانى كه ذبح شده، حرام است وآن‌ها عبارتند از: آلت تناسلى، بيضه ها، سپرز، سرگين، خون، مثانه، بچه دان، زهره دان، فرج، نخاع (ميانه ستون فقرات)، علبا (عصب پهن وزردى كه از گردن تا دُم كشيده شده است)، غدد، خزره دماغ وآن مغزى است دروسط دماغ تقريباً به اندازه يك نخود كه رنگ آن با رنگ مغز اختلاف دارد وحدقه چشم. آنچه گفته شددر غير پرنده است. امّا در پرندگان، غير از فضله، خون، زهره دان، سپرز و بيضه‌ها از چيزهايى كه ذكرشد، وجود ندارد و به هر صورت در طيور هم احتياط نبايد ترك شود و بهتر است از خوردن كليه‌ها (قلوه) ودو گوش دل اجتناب گردد.

(مسأله 2950) اعيان نجسه مانند مدفوع و گوشتى كه از حيوان زنده، جدا شده، حرام مى‌باشد. بنابر اظهر خوردن گِل، حرام است، امّا خوردن تربت امام حسين عليه السلام جهت شفا يافتن به مقدار كم جايز است ولى خوردن ساير معادن و سنگها و درخت‌ها حرام نمى‌باشد.

(مسأله 2951) خوردن زهر وهر چيزى كه به انسان ضرر برساند، حرام است، مانند افيون (ترياك، مرفين و ...) چه ضررش به خاطر زياد مصرف كردن آن باشد يا به خاطر عادت به آن.

پنجم: مايعات‌

(مسأله 2952) هر چيز مست كننده حرام است، شراب باشد يا غير آن، مانند فقاع وغيره حتى جامدش. و خون- هر چند در تخم باشد- هم چنين هر مايع وجامدى كه نجس شده باشد، حرام است.

(مسأله 2953) اگر نجاست در جسم جامدى مثل روغن وعسل جامد بيفتد، لازم است كه نجاست واطراف آن را كه با نجاست ملاقات كرده، دور بيندازد و باقى آن حلال است. مايع غليظ و سفت در حكم جامد است.

(مسأله 2954) روغنى كه با ملاقات نجاست، متنجس شده است، فروختن و استفاده از آن در چيزى كه طهارت در آن شرط نيست، جايز مى‌باشد و بهتر آن است كه استفاده از آن در روشن‌