است، چنان‌چه امضاى او در پاى ورقه باشد، يا ورقه را در پاكتى گذاشته كه روى آن نوشته شده اين ورقه وكاغذ مدرك وقف فلان چيز است يا مانند اينها كه ظهور در وقفيّت داشته باشد، حكم به وقفيّت مى‌شود وگرنه به آن حكم نمى‌شود، اگرچه بداند كه آن نوشته به خط مالك است.

(مسأله 2496) در اين‌كه خبر دادن صاحب يد حجّت است، فرقى نيست بين اين‌كه به اصل وقف خبر دهد يا به كيفيّت آن، يا اين‌كه وقف ترتيبى است يا تشريكى، يا اين‌كه فقط بر مردان است يا بر مرد و زن، يا اين‌كه آن وقف به طور مساوى است يا به طور مختلف، هم چنان كه در خبردادن فرقى نيست بين اين‌كه با قول باشد يا با فعل، مثل اين‌كه اگر تصرف در آن به نحو وقف باشد، يا به نحو وقف ترتيبى يا تشريكى باشد، يا وقف براى مرد و زن، يا فقط براى مرد باشد وهمين طور، بنابراين تصرف و فعل او مثل خبر دادن قولى او، حجت خواهد بود.

(مسأله 2497) اگر عين وقفى از اعيان زكوى باشد، مانند گوسفند، گاو وشتر، زكات در آن واجب نيست، اگرچه شرايط زكات در آن جمع شود، امّا اگر فايده آن زكوى باشد، مثل اين‌كه باغى را وقف كرده، چنان‌چه وقف به نحو تمليك به اشخاص موقوف عليهم باشد، مثل اين‌كه بگويد: باغ را براى فرزندانم وقف نمودم، چنان‌چه سهم هر كدام به حد نصاب برسد، زكات بر او واجب است وگرنه واجب نيست، ولى اگر وقف به نحو تمليك براى عنوان باشد و تمليك براى اشخاص نباشد، مثل اين‌كه بگويد: «باغ را بر فقراى شهر وقف نمودم» و قصدش اين نباشد كه تمام فقراى شهر را شامل شود، زكات بر هيچ يك از آنها واجب نيست، مگر اين‌كه ولى قسمتى از منافع را به يكى از فقرا قبل از زمان تعلق زكات بدهد و بعداً به حدّ نصاب برسد، بنابراين كسى كه آن را مالك شده، واجب است زكات آن را بدهد خواه يكى باشد يا بيشتر، همچنين زكات بر حاصل وقف واجب نيست، اگر به نحو مصرف باشد، مثل اين‌كه بگويد: «باغ را براى تزويج فرزندانم يا براى اطعام فقرا و لباس فقرا و مانند اينها، وقف نمودم».

ضميمه احكام وقف‌

اول: در حبس و نظاير آن‌

(مسأله 2498) جايز است مالك، ملك خود را در هر جهتى كه وقف صحيح است، حبس‌