(مسأله 2426) اگر واقف از براى عين موقوفه ولى تعيين نكند، حاكم شرع بر آن ولايت دارد، البته اگروقف به نحو تمليك و بصورت خاص باشد، موقوف عليه بر آن ولايت خواهد داشت، پس اگر بگويد: «اين خانه وقف است براى فرزندانم وبعد از آنها براى فرزندانشان وهمين طور»، ولايت بر خانه وبرمنافع آن با فرزندان است، ولى اگر وقف خاص نباشد، يا اگر خاص باشد ولى به نحو تمليك نباشد، بلكه به نحو تصرف وغير آن باشد، ولايت حق حاكم شرع است.

(مسأله 2427) اگر واقف در عقد وقف، شخصى را ولى يا ناظر بر ولى قرار دهد، حق ندارد او را عزل نمايد، البته اگر واقف شرط عدالت يا ارشديت نسبت به ولى كرده باشد، در صورت فقدان شرط، ولى خود به خود عزل مى‌شود. اما اگر او را ابتداءً- نه در ضمن عقد- ولى قرار دهد، خود واقف مى‌تواند اورا عزل كند. البته شخص مذكور مى‌تواند ولايت و نظارت را قبول نكرده و آن را ردّ نمايد.

(مسأله 2428) واقف مى‌تواند تعيين ولى بر وقف را به شخص معيّنى واگذار نمايد و مى‌تواند ولايت را براى شخصى قرار دهد و به او واگذار كند كه ولى بعد از خود را تعيين نمايد.

(مسأله 2429) اگر واقف براى كسى كه ولايت براى او قرار داده شده جهت خاصى را معيّن كند، مثل اين‌كه ولايت او را اختصاص بدهد به تقسيم نمودن حاصل بين موقوف عليهم، ولايت او به همان جهت اختصاص پيدا مى‌كند و در بقيه جهات مرجع حاكم شرع است، ولى اگر جعل ولايت براى او به صورت مطلق باشد، در تمام جهات ولايت خواهد داشت، بنابراين حق دارد اجاره دهد، تعمير نمايد، عوض را بگيرد، ماليات را بپردازد، حاصل را جمع‌آورى نموده، بر موقوف عليهم قسمت كند و غير اينها از چيزهاى كه تحت تصرف ولى است، البته اگر در خارج متعارفى باشد، مثل اين‌كه هركس ولى‌اى را تعيين مى‌كند متعارف است بين مردم كه مراد جمع‌آورى حاصل است در اين صورت ولايت به آن اختصاص خواهد داشت.

(مسأله 2430) در واقف، اسلام شرط نيست، بنابراين وقف كافر بنابراقوا صحيح است اگر بقيه شرايط را داشته باشد.

شرايط عين وقفى‌

(مسأله 2431) شرط است كه عين موقوفه موجود باشد، پس وقف دين و وقف كلّى و وقف‌