همان قيمت را اعلام كند، امّا اگر در آن كارى انجام دهد كه داراى اجرتى مثلًا به «ده دينار» باشد مى‌تواندبگويد: «اين جنس صد و ده دينار قيمت دارد و با ده در صد سود مى‌فروشم».

(مسأله 1506) اگر خودش در كالا كارى انجام دهد وآن كار داراى اجرت باشد، نمى‌تواند اجرت را به قيمت اضافه كند، بلكه بايد بگويد: «كه قيمت آن «صد دينار» است و كار من هم «ده دينار» مثلًا ارزش دارد». يا بگويد: «اين را به صد و ده دينار با سود ده در صد مى‌فروشم».

(مسأله 1507) اگر كالاى معيوب را خريدارى كند وتفاوت قيمت را از فروشنده بگيرد، قيمت كالاعبارت است از باقيمانده قيمت بعد از كسر تفاوت و اگر فروشنده قسمتى از قيمت را از باب تفضّل ياپاداش براحسانى كه نموده است كم كند اين مقدار ازقيمت كسرنمى شود بلكه قيمت همان است كه درمعامله معين شده است.

احكام ربا در معامله‌

ربا در معامله آن است كه يك چيز را به مثل آن ولى با زياده عينى- مثلًا صد كيلو گندم را در مقابل صد وبيست كيلو گندم بفروشد- يا پنجاه كيلو گندم در مقابل پنجاه كيلو ويك دينار- يا با زياده حكمى بفروشد- مثل فروش ده كيلو گندم نقدى به بيست كيلو گندم نسيه- وربا مختص معامله بين دو عين است، چه به عنوان بيع يا صلح باشد- مثل اين‌كه بگويد: «مصالحه كردم به اين ده تا كه مال تو باشد درمقابل اين پنج تا كه مال من شود»- امّا اگر معاوضه بين دو عين نباشد- مثل اين‌كه بگويد: «مصالحه كردم باتو كه اين ده تا را براى من هبه كنى ومن پنج تا به تو هبه مى‌كنم»، يا بگويد: «ذمّه تو را از پنج تا برى كردم بشرط آن‌كه ده تا را از ذمّه من فارغ كنى»- بنابر اظهر صحيح خواهد بود و ربا محسوب نمى‌شود. درتحقّق معامله ربوى دو چيز شرط است:

1- جنس وذات عرفاً يكى باشند، اگرچه در صفات مختلف باشند؛ بنابراين فروش صد كيلو گندم مرغوب در برابر صد وپنجاه كيلو نامرغوب وفروش بيست كيلو برنج مرغوب مانند عنبر در برابر چهل كيلوى نامرغوب مانند هويزه‌اى جايز نيست، امّا اگر دو جنس در ذات اختلاف داشته باشند معاوضه مانعى ندارد، مثل فروش صد وپنجاه كيلو گندم در برابر صد كيلو برنج.

2- آن‌كه هر يك از جنس وعوض از مكيل وموزون باشند، امّا در صورت كه با عدد فروخته شوند، مانند تخم مرغ و گردو، معاوضه مانعى ندارد، بنابراين فروش يك تخم مرغ به دو تا تخم‌