چيزهايى باشد كه در معرض تغيير و دگرگونى است، اكتفاء به مشاهده قبلى جائز نيست.

1275- اگر كسى چيزى را به عنوان اينكه داراى وصفى است با توصيف فروشنده بخرد و بعد خلاف آن توصيف معلوم شود، هم مى‌تواند آن را به فروشنده ردّ كند و هم مى‌تواند آن را نگهدارد و از فروشنده أرش- تفاوت قيمت سالم با معيوب- بگيرد، و همچنين است حكم در اجاره و سرقفلى و ....

1276- چيزى كه آزمايش كردن آن باعث خرابى و فسادش مى‌شود- نظير خربزه، هندوانه و تخم مرغ- جائز است بدون آزمايش مورد معامله قرار گيرد- مثلًا خريد و فروش شود يا به عنوان مال الاجاره يا عوض جعل واقع شود- لكن اگر كسى كه آن را به عنوان عوض يا معوَّض دريافت كرده است پس از معامله آن را بشكند و ببيند كه معيوب بوده است، چنانچه شكسته آن قيمت دارد، مى‌تواند تفاوت قيمت سالم با معيوبش را بگيرد؛ و اگر شكسته آن ارزش ندارد- مانند تخم مرغ فاسد- حق دارد تمام قيمت آن را از پرداخت كننده پس بگيرد.

1277- هرگاه مقدار جنسى معلوم باشد، جائز است جزئى از آن- مثلًا نصف يا ثلث- بطور مشاع معامله شود، چه مثلى باشد يعنى اجزاء آن مثل يكديگر باشند نظير گندم، و ... و چه قيمى باشد يعنى اجزاء آن با هم تفاوت داشته باشند نظير خانه، حيوان و ....

1278- جنس معيّنى كه اجزاء آن با هم تفاوت دارند، معامله كردن مقدار غير معيّنى از آن بطور غير مشاع جائز نيست، بنابراين معامله كردن يك گوسفند غير معيّن از گله يا يك ذرع از يك توپ كرباسى كه اجزاء آن مختلف مى‌باشد جائز نيست؛ بلى، هرگاه مورد معامله قسمتى از جنس معيّنى باشد كه اجزاء آن با هم تفاوت ندارند، چه به صورت مشاع معيّن باشد، نظير يك خروار از چند خروار گندم خرمن معيّن، و چه به صورت مشاع غير معيّن باشد، نظير يك خروار گندم از چند خرمن گندم معيّن.

چهارم- ملك طِلق يا به منزله ملك طِلق باشند:

1279- عوضين بايد يا ملك طلق طرفين معامله باشند،- يعنى در ملك آنان درآمده و فرد ديگرى در آنها ذى‌حقّ نباشد، بنابراين معامله كردن آب و علف و بوته بيابان پيش از حيازت و تملّك و معامله كردن ماهى و حيوان وحشى، پيش از مالك شدن آنها توسط شكار و فروش‌