است مشغول شده و آن چيز ركن باشد نبايد به شك خود اعتناء نمايد.

پنجم- ذكر:

655- ذكر از واجبات غير ركنى نماز مى‌باشد، و منظور از ذكر در نماز تمام آن چيزهايى است كه بايد در نماز خوانده شود، غير از حمد و سوره كه قرائت ناميده مى‌شوند.

656- نمازگزار در هنگام خواندن هر يك از اقسام ذكر- غير از تسبيحات اربعه- مخيّر است بين اينكه آن را بلند بخواند يا آهسته؛ ولى اگر نمازگزار زن باشد و نامحرم صدايش را بشنود، بنابر احتياط واجب بايد همه اذكار را آهسته بخواند.

تسبيحات اربعه:

657- نمازگزار در ركعت سوم و چهارم نماز مى‌تواند فقط يك حمد بخواند، يا يك مرتبه تسبيحات اربعه «سُبْحانَ اللَّهِ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ وَ لا إِلهَ إِلَّا اللَّهُ وَ اللَّهُ اكْبَرُ» بگويد، و نيز مى‌تواند در يكى ازاين دو ركعت حمد رابخواند و در ركعت ديگرتسبيحات اربعه را بگويد.

658- بر هر يك از مرد و زن واجب است كه در ركعت سوم و چهارم نماز خود حمد يا تسبيحات را آهسته بخوانند؛ و چنانچه كسى حمد را اختيار كند، بنابر احتياط واجب بايد «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ»* آن را هم آهسته بگويد.

659- مستحب است نمازگزار موقع گفتن تسبيحات اربعه دو چيز را مراعات كند:

1- تسبيحات اربعه را سه مرتبه بگويد، 2- بعد از گفتن تسبيحات اربعه استغفار كند، مثلًا بگويد: «أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ رَبِّي‌ وَ أَتُوبُ إِلَيْهِ» يابگويد: «أَللَّهُمَّ اغْفِرْ لي‌».

660- كسى كه قصد داشت در ركعت سوم يا چهارم نماز سوره حمد را بخواند ولى تسبيحات به زبانش آمد، يا قصد داشت تسبيحات را بگويد ولى سوره حمد به زبانش آمد، لازم نيست آنچه را به زبانش آمده، رها كند و دوباره تسبيحات يا حمد را بخواند، چه عادتش خواندن چيزى باشد كه به زبانش آمده، يا نه، بلكه جائز است هركدام را كه به زبانش آمده است تمام كند، و نمازش صحيح مى‌باشد.

ششم- ركوع:

661- كسى كه نماز را ايستاده مى‌خواند، واجب است بعد از خواندن حمد و سوره و نيز بعد از